Przepis art. 6 ustawy Prawo o adwokaturze (zwanej dalej ustawą), stanowi, że:
1. Adwokat obowiązany jest zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej.
2. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie może być ograniczony w czasie.
3. Adwokata nie można zwolnić od obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej co do faktów, o których dowiedział się udzielając pomocy prawnej lub prowadząc sprawę.
4. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie dotyczy informacji udostępnianych na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2014 r. poz. 455) — w zakresie określonym tymi przepisami.1 Temu obowiązkowi przyporządkowany jest przepis § 19 Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (Kodeks Etyki Adwokackiej), który uszczegóławia obowiązek ustawowy poprzez skierowanie do adwokata szeregu zobowiązań, w tym do: –
Powołane zapisy ust. 1, 2 i 3 art. 6 ustawy są jasne. Ustęp 1 art. 6 ustawy kreuje obowiązek zachowania przez adwokata, ale, jak można sądzić, z uwagi na treść ustępu 2 art. 6 ustawy, także byłego adwokata, w tajemnicy wszystkiego, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej. Zachować w tajemnicy, czyli nie ujawniać przed kimkolwiek i kiedykolwiek, czegokolwiek, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej.
Dla autora niniejszego wystąpienia ów obowiązek nie obejmuje nie tylko okoliczności, o których mowa w ust. 4 art. 6 ustawy, ale także okoliczności, które muszą być ujawnione jako wyraz niesionej pomocy prawnej. Inaczej adwokat nie mógłby formułować wystąpień bazujących na przekazywanych jemu treści. Trudno sobie wyobrazić, że adwokat dla zachowania w tajemnicy faktów mających znaczenie, np. dla sporządzenia wniosku o zasiedzenie nieruchomości, nie mógł ujawnić, np. imienia, nazwiska wnioskodawcy, swego Klienta, danych nieruchomości objętych przedmiotem zasiedzenia, nie mógł ujawniać uczestników postępowania. Tajemnicą są więc objęte okoliczności poufne, których adwokat nie może ujawnić z uwagi na zagrożenia mogące wynikać dla Klienta z ujawnienia tych okoliczności2 W swej praktyce zawodowej, zazwyczaj, przed puszczeniem w obieg wystąpienia, wysyłam je do Klienta w celu umożliwienia Jemu poczynienia swoich uwag do treści wystąpienia, ot, aby, m.in. zweryfikował, czy w wystąpieniu nie ujawniam czegoś, co dla Klienta jest tajemnicą, okolicznością, której Klient nie chce ujawnić. .
Tak więc, nie wszystko jest objęte tajemnicą, mimo że przepis stanowi, że „wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej.” Wszystko nie obejmuje tego, co Klient chce, aby nie było tajemnicą, aby było ujawnioną treścią racji wspierających Jego interesy.
Przedmiotem niniejszego wystąpienia są rozważania sprowadzające się do odpowiedzi na pytanie: czy obrońca może ujawnić, a więc nie zachować w tajemnicy tego, co zostało Jemu ujawnione przez Klienta, gdy dany Klient, zazwyczaj były już Klient, pomawia adwokata o zachowania niezgodne z prawem i treść pomówienia stanowi dowód dla stawianego jemu zarzutu prokuratorskiego? Czy broniąc się przed pomówieniem Klienta, a w konsekwencji, przed zarzutem prokuratorskim, adwokat (lub były adwokat) może ujawnić treść tego, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej?
Nie ma przepisu, poza tym, zawartym, w art. 6 ust. 4 ustawy, który by pozwalał adwokatowi zwolnić się z tajemnicy, ba, aby mógł go zwolnić ktokolwiek, a to oznacza, że ustawodawca, o ile się nie mylę, o ile3 O ile się mylę, to proszę ewentualnych moich oponentów, o wyprowadzenie mnie z błędu i wskazanie przepisu, który by znosił obowiązek zachowania w tajemnicy wszystko, co o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej. Czekam. , nie przewidział, na wzór, np. art. 32 ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego4 Nie popełnia przestępstwa, kto, będąc do tego uprawnionym, wykonuje czynności określone w art. 29 zarządzenie niejawnego nabycia przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ust. 1, jeżeli zostały zachowane warunki określone w art. 29 zarządzenie niejawnego nabycia przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ust. 3, a także kto wykonuje czynności określone w art. 30 zarządzenie niejawnego nadzorowania wytwarzania, przemieszczania, przechowywania i obrotu przedmiotami przestępstwa, ust. 1. – szerzej, w Internecie, pod hasłem: J. Mąka w Prowokacja jako narzędzie działania służb policyjnych w Przeglądzie Bezpieczeństwa Wewnętrznego. , kontratypu dla broniącego się adwokata przed pomówieniami Klienta. Ów brak, zaskakujący, bo dotyczący adwokata, brak dotychczas nie dostrzeżony, w mojej ocenie, w następstwie niemożliwości zwolnienia się adwokata z tajemnicy i niemożliwości składania (czy to zeznań czy też) wyjaśnień ujawniających tajemnicę, nakazuje umorzyć postępowanie w następstwie braku zagwarantowania przez tzw. ustawodawcę zwykłego adwokatowi: konstytucyjnego5 Por. art. 42 ust. 2 Konstytucji RP., konwencyjnego6 Por. art. 6 ust. 3 lit. c) Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i kodeksowego7 Por. art. 6 KPK. prawa do obrony poprzez możliwość złożenia wyjaśnień stanowiących lub też mogących stanowić w swej osnowie wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej. Klientami adwokatów są często przestępcy, prowokatorzy, osoby zdemoralizowane, dla których pomówić drugiego człowieka, w tym i adwokata, to żaden wyczyn, zwłaszcza, gdy za pomówienie może spotkać Go nagroda.
Przepis art. 17 § 1 pkt 11 KPK stanowi, że nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza się, gdy zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie. Taką okolicznością jest, w mojej ocenie, m.in., brak możliwości podjęcia przez adwokata obrony w następstwie istnienia nakazu (obowiązku) zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej. Zaakceptowanie owego stanowiska nakazuje, i to bez żadnego „ale”, umorzyć postępowanie wiedzione przeciwko oskarżonemu adwokatowi, jeżeli treści objęte zarzutem pochodzą z chronionej ustawą tajemnicy. Oskarżony (adwokat) nie może sam się zwolnić z tajemnicy. Nie może zwolnić Go także były jego Klient. Jedynie ustawodawca może to uczynić wprowadzając kontratyp, względnie stworzyć mechanizm pozwalający na zwolnienie adwokata czy też byłego adwokata z obowiązku zachowania tajemnicy. Do tego czasu oskarżony adwokat musi milczeć. Nie może wyjaśniać. Nie może się bronić. A nie mogąc się bronić, nie może być oskarżonym, a tym bardziej, skazanym. W pojęciu prawa do obrony zawiera się prawo do składania wyjaśnień. Jeżeli prawo to jest mi odjęte, nie mogę składać wyjaśnień, które obejmują swą treścią tajemnicę adwokacką, to nie mam prawa do obrony.