Październikowe pomysły zmian w kwestiach związanych z egzaminem zawodowym zarówno adwokackim, jak i radcowskim wywołały emocje w środowisku aplikanckim. Dotychczas – zgodnie z art. 78 ust. 8 ustawy – Prawo o adwokaturze – Egzamin adwokacki przeprowadza się raz w roku w terminie wyznaczonym przez Ministra Sprawiedliwości w porozumieniu z Naczelną Radą Adwokacką. Natomiast zgodnie z art. 78i ww. ustawy – W przypadku nieuzyskania pozytywnego wyniku z egzaminu adwokackiego, zdający może przystępować do kolejnych egzaminów adwokackich, z tym że egzamin ten zdaje w całości. Tożsame przepisy zawiera ustawa o radcach prawnych.

Na czym polegać miałaby proponowana zmiana? Otóż wstępny projekt zakłada, że egzamin miałby odbywać się dwa razy do roku. Nie wiadomo jeszcze, czy drugi termin byłby jedynie egzaminem poprawkowym, czy też w jego dacie umożliwione byłoby podejście do wszystkich części egzaminu osobom zdającym po raz pierwszy. Drugi punkt proponowanych w projekcie zamian zakłada, by osoby, które nie uzyskały pozytywnej oceny, podchodziły w kolejnym terminie do jego zdawania jedynie z niezaliczonych przedmiotów. Prima facie wydawać by się mogło, że istnieją same pozytywy proponowanej zmiany. Jednak analiza zmian z różnych perspektyw pozwala zauważyć także negatywne strony.

 

Jakie są szanse na wprowadzenie zmian w zakresie egzaminu zawodowego?

12 października 2017 r. sejmowa Komisja Nadzwyczajna do spraw deregulacji odbyła posiedzenie, podczas którego dyskutowano na temat inicjatywy ustawodawczej obejmującej powyższe zmiany. Jak wskazano w trakcie posiedzenia Komisji, pomysł wprowadzenia zmian w przeprowadzaniu egzaminów zawodowych został zainicjowany przez młodych prawników z Dolnego Śląska. Zmiany te miałyby dotyczyć nie tylko ustawy – Prawo o adwokaturze, ale również ustawy o radcach prawnych oraz Prawa o notariacie. Do debaty zostali zaproszeni przedstawiciele zawodów prawniczych: adw. Rafał Dębowski, sekretarz NRA, notariusz Tamara Żurakowska z Krajowej Rady Notarialnej, r. pr. Leszek Korczak oraz r. pr. Zbigniew Tur, wiceprezesi Prezydium Krajowej Izby Radców Prawnych.

Prawnicy jasno przedstawili stanowiska NRA, KIRP oraz KRN, w których negatywnie odnieśli się do proponowanych zmian. Celem egzaminu adwokackiego, a także radcowskiego i notarialnego nie jest bowiem sprawdzenie wiedzy prawniczej zdającego, ale umiejętności samodzielnego, praktycznego wykonywania zawodu, jak wskazywał adw. Rafał Dębowski. Przedstawiciel NRA podkreślił w swojej wypowiedzi, że egzamin nie ma na celu ochrony partykularnych interesów egzaminowanego, zaś ochronę społeczeństwa, które korzysta z usług profesjonalnych prawników. Wprowadzenie proponowanych zmian stanowiłoby odejście od tradycji przeprowadzania egzaminu adwokackiego o charakterze jednolitym, a w konsekwencji obniżenie jego rangi.

Podczas obrad Komisji głos zabrała Iwona Kujawa, dyrektor Departamentu Zawodów Prawniczych i Dostępu do Pomocy Prawnej w Ministerstwa Sprawiedliwości. Negatywnie wypowiedziała się w kwestii pomysłu organizacji egzaminów zawodowych dwa razy do roku. Zwiększona częstotliwość przeprowadzania egzaminów stanowiłaby problem logistyczny, a także finansowy, z uwagi na podwójną w stosunku rocznym m.in. konieczność przygotowania zadań egzaminacyjnych, rezerwację pomieszczeń, w których odbywają się egzaminy, sprzętu komputerowego z dostępem do programów informacji prawnej. Wstępny projekt ustawy został skierowany na ścieżkę legislacyjną, podczas której ma zostać udoskonalony i dopracowany.

Z punktu widzenia aplikantów, którzy egzamin zawodowy mają dopiero przed sobą, możliwość przystąpienia do egzaminu po raz drugi po pół roku, a nie jak obecnie po roku, stanowiłaby szansę na szybsze wejście na rynek usług prawniczych i założenie własnych kancelarii. Rozwiązany zostałby również problem niemożności występowania przed sądem w okresie od stycznia (po roku od ukończenia aplikacji) do wpisania na listę adwokatów czy radców prawnych, po ponownym, lecz tym razem zdanym egzaminie zawodowym.

Przeciwnicy zmian są zdania, że takie rozwiązanie powodowałoby sytuacje, że zdający przygotowywaliby się jedynie do poszczególnych bloków do pierwszego egzaminu, natomiast celowo odkładaliby pozostałe bloki na drugi egzamin. Mogłoby to jednakże prowadzić do obniżenia jakości świadczonych usług prawniczych, na które adwokaci, radcowie prawni i notariusze, jako osoby wykonujące zawody zaufania publicznego, nie powinni sobie pozwolić.

W naszym przekonaniu, podczas prac nad ewentualnym wprowadzaniem zmian w  egzaminach zawodowych, istotnym problemem, nad którym należałoby się pochylić, jest kształt ostatniego dnia egzaminu adwokackiego i radcowskiego. Obecnie egzaminowani piszą egzamin w czwartym dniu z dwóch bloków, przez osiem godzin. Taki przebieg egzaminu jest niekomfortowy dla samej komisji, nie mówiąc już o osobach podchodzących do egzaminu.