• Przejdź do głównej nawigacji
  • Przejdź do treści
  • Przejdź do głównego paska bocznego
  • 2022
    • In Gremio 157
    • In Gremio 158
    • In Gremio 159
    • In Gremio 160
    • In Gremio 161
    • Wydanie specjalne
    • In Gremio 162
  • 2021
    • In Gremio 149
    • In Gremio 150
    • In Gremio 151
    • In Gremio 152
    • In Gremio 153
    • In Gremio 154
    • In Gremio 155
    • In Gremio 156
  • 2020
    • In Gremio 138
    • In Gremio 139
    • In Gremio 140
    • In Gremio 141
    • In Gremio 142
    • In Gremio 143
    • In Gremio 144
    • In Gremio 145
    • In Gremio 146
    • In Gremio 147
    • In Gremio 148
  • 2019
    • In Gremio 127
    • In Gremio 128
    • In Gremio 129
    • In Gremio 130
    • In Gremio 131
    • In Gremio 132
    • In Gremio 133
    • In Gremio 134
    • In Gremio 135
    • In Gremio 136
    • In Gremio 137
  • 2018
    • In Gremio 116
    • In Gremio 117
    • In Gremio 118
    • In Gremio 119
    • In Gremio 120
    • In Gremio 121
    • In Gremio 122
    • In Gremio 123
    • In Gremio 124
    • In Gremio 125
    • In Gremio 126
  • 2017
    • In Gremio 105
    • In Gremio 106
    • In Gremio 107
    • In Gremio 108
    • In Gremio 109
    • In Gremio 110
    • In Gremio 111
    • In Gremio 112
    • In Gremio 113
    • In Gremio 114
    • In Gremio 115
  • 2016
    • In Gremio 98-99
    • In Gremio 100
    • In Gremio 101
    • In Gremio 102
    • In Gremio 103
    • In Gremio 104
  • 2015
    • In Gremio 91-92
    • In Gremio 93
    • In Gremio 94-95
    • In Gremio 96
    • In Gremio 97
  • 2014
    • In Gremio 86
    • In Gremio 87
    • In Gremio 88-89
    • In Gremio 90
  • 2013
    • In Gremio 80
    • In Gremio 81
    • In Gremio 82-83
    • In Gremio 84
    • In Gremio 85
  • 2012
    • In Gremio 74
    • In Gremio 75
    • In Gremio 76
    • In Gremio 77
    • In Gremio 78
    • In Gremio 79
  • 2011
    • In Gremio 68
    • In Gremio 69
    • In Gremio 70
    • In Gremio 71
    • In Gremio 72
    • In Gremio 73
  • 2010
    • In Gremio 62
    • In Gremio 63
    • In Gremio 64
    • In Gremio 65
    • In Gremio 66
    • In Gremio 67
  • więcej…
    • 2009
      • In Gremio 56
      • In Gremio 57
      • In Gremio 58
      • In Gremio 59
      • In Gremio 60
      • In Gremio 61
    • 2008
      • In Gremio 45-46
      • In Gremio 47-48
      • In Gremio 49-50
      • In Gremio 51-52
      • In Gremio 53-54
      • In Gremio 55
    • 2007
      • In Gremio 33
      • In Gremio 34
      • In Gremio 35
      • In Gremio 36
      • In Gremio 37
      • In Gremio 38
      • In Gremio 39-40
      • In Gremio 41
      • In Gremio 42
      • In Gremio 43
      • In Gremio 44
    • 2006
      • In Gremio 21
      • In Gremio 22
      • In Gremio 23
      • In Gremio 24
      • In Gremio 25
      • In Gremio 26
      • In Gremio 27-28
      • In Gremio 29
      • In Gremio 30
      • In Gremio 31
      • In Gremio 32
    • 2005
      • In Gremio 9
      • In Gremio 10
      • In Gremio 11
      • In Gremio 12
      • In Gremio 13
      • In Gremio 14
      • In Gremio 15-16
      • In Gremio 17
      • In Gremio 18
      • In Gremio 19
      • In Gremio 20
    • 2004
      • In Gremio 1
      • In Gremio 2
      • In Gremio 3
      • In Gremio 4
      • In Gremio 5
      • In Gremio 6
      • In Gremio 7
      • In Gremio 8

In Gremio

łączy środowiska prawnicze

  • Start
  • Adwokaci
  • Radcowie prawni
  • Sędziowie
  • Prokuratorzy
  • Komornicy
  • Notariusze
  • Aplikanci

Prawie martwa nowelizacja k.p.a.

Dennis Warcholak

W czerwcu mijają dwa lata od wejścia w życie szumnie zapowiadanej nowelizacji przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego (dalej k.p.a.). Nowelizacja miała stanowić efekt dwuletniej pracy zespołów eksperckich i obejmować największe zmiany procedury administracyjnej od lat. U podstaw jej założeń legło m.in. przyspieszenie postępowania oraz wprowadzenie przyjaznej dla obywatela procedury. Od chwili jej wejścia w życie minęło wystarczająco dużo czasu, aby podjąć próbę oceny znaczenia tej nowelizacji w praktyce. 

Mimo szeregu faktycznych zmian w przepisach k.p.a., w większości przypadków były to zmiany de facto nic nie wnoszące, ograniczające się bądź do wyartykułowania już wypracowanych standardów tej procedury, bądź też wprowadzenia rozwiązań ramowych – bez dostosowania do ich stosowania regulacji szczególnych. W niniejszym opracowaniu przeanalizowane zostaną wybrane z nich. 

W pierwszej kolejności należałoby odnieść się do modyfikacji naczelnych zasad postępowania administracyjnego. I tak ustawodawca zdecydował się na zmodyfikowanie treści zasady budowania zaufania obywateli do organów władzy publicznej poprzez dodanie dodatkowych zasad, jakimi organy prowadzące postępowanie winny się kierować przy rozstrzyganiu konkretnej sprawy, a nadto przez wprowadzenie zakazu odstępowania od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym. Prima facie wydawać by się mogło, że ustawodawca wyszedł w tym miejscu naprzeciw dotychczasowym problemom, z jakimi mogły borykać się strony postępowań administracyjnych. Nic bardziej mylnego. Wprowadzony przez ustawodawcę zakaz odstępowania od ustalonej praktyki wynikał bezsprzecznie z treści dotychczasowej zasady budowania zaufania. Nie było to w żadnym razie rozwiązanie rewolucyjne, mające zwiększyć uprawnienia procesowe stron. Wspomniana dyrektywa postępowania – wywodzona z treści zasady budowania zaufania – prawidłowo funkcjonowała w praktyce. Na mocy nowelizacji w przepisach k.p.a. pojawiła się nowa zasada, nakazująca rozstrzyganie wątpliwości co do treści normy na korzyść strony, jeżeli przedmiotem postępowania jest nałożenie nań obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia (art. 7a). Podobne rozwiązanie wprowadzono w przepisach szczegółowych z zakresu postępowania dowodowego, a odnoszące się do rozstrzygania niedających się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego sprawy (art. 81a). Wprowadzenie tej zasady, a właściwie dwóch zasad – znajdujących się w różnych rozdziałach k.p.a. – trzeba ocenić jako pozytywne i rzeczywiście potrzebne rozwiązanie, choć nietrudno byłoby wyprowadzić je z dotychczasowego brzmienia art. 7, wyrażającego zasadę prawdy materialnej. Wśród nowych zasad pojawiała się również i taka, która nakazuje organom umożliwienie stronom przeprowadzenia oceny działania kierowanych przez te organy urzędów oraz ich pracowników (art. 14a). Jej ustanowienie nie miało większego znaczenia, albowiem stronom, ale i podmiotom, które takiego przymiotu nie posiadały, przysługiwały uprawnienia skargowe na mocy przepisów działu VIII rozdziału 2 k.p.a., które w wystarczający sposób zapewniały im możliwość oceny funkcjonowania władzy publicznej. Pozostałe zmiany zasad postępowania były przede wszystkim redakcyjne, kosmetyczne i nie wprowadzały novum w procedurze.

Największe zmiany w treści ustawy objęły wprowadzenie kilku nowych rozdziałów. Wbrew pozorom większość z nich nie znajduje praktycznego zastosowania. Rozdział 5a poświęcono mediacji. Specyfika postępowania administracyjnego wyklucza możliwość skutecznego podjęcia w nim postępowania mediacyjnego. Ten rodzaj postępowania został jakiś czas temu uregulowany również w przepisach ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, stając się regulacją martwą, właściwie niewykorzystywaną. W mojej ocenie to samo spotka mediację w ogólnym postępowaniu administracyjnym. Będzie to co prawda możliwość przewidziana przez przepisy k.p.a., lecz faktycznie niestosowana przez organy administracji publicznej, ale także pomijana przez strony postępowań. Jej ewentualne uruchomienie – poza przedłużeniem postępowania – nie przyniesie pożądanych rezultatów. W rozdziale 8a ustawodawca wprowadził milczące załatwienie sprawy.  W art. 122a § 1 wskazano, że sprawa może być załatwiona milcząco, jeżeli przepis tak stanowi. Biorąc to pod uwagę, jak również konstrukcję pozostałych przepisów uważam, że dla możliwości stosowania tej procedury konieczne jest wyraźne odesłanie w przepisach prawa materialnego, tak jak ma to choćby miejsce w art. 34 ust. 12 Prawa przedsiębiorców (jest to dla mnie jedyny znany przypadek). W pozostałych sytuacjach, w których przepisy ustaw materialnych przewidują samodzielne i wyczerpujące rodzaje postępowań np. zgłoszeniowych, należy stosować tylko te właśnie przepisy. Wydaje się również, że celem ustawodawcy było, aby efektem milczącego załatwienia sprawy była quasi decyzja administracyjna (por. art. 122g k.p.a.). W art. 122a § 1 i 2 ustawodawca posługuje się nawet określeniem sprawę uznaje się za załatwioną, co w zestawieniu z art. 104 § 1 k.p.a. znów może nasuwać podobne skojarzenia, zwłaszcza, że w powołanym już art. 122g wyraźnie przewidziano możliwości wzruszania takich rozstrzygnięć.  Natomiast przykładowo przy zgłoszeniach budowlanych skutkiem sprzeciwu nie jest uzyskanie jakiegokolwiek rozstrzygnięcia, nawet w postaci zdematerializowanej, leczy wyłącznie możliwość zgodnego z prawem podjęcia określonych działań. Najnowsze orzecznictwo odnoszące się do zgłoszeń budowlanych w żadnym razie nie odnosi się do rozdziału 8a w k.p.a., w dalszym ciągu rozpatrując sprawy wyłącznie na podstawie szczegółowych przepisów obejmujących daną materię spraw. Zwrócić trzeba także uwagę na niedostosowanie terminologiczne pojęć w dziale 8a k.p.a. np. milczące załatwienie sprawy, milcząca zgoda do pojęć już występujących w ustawach materialnych. W mojej ocenie do momentu, gdy ustawodawca nie zawrze w przepisach materialnych wyraźnego odesłania do przepisów rozdziału 8a k.p.a., tj. milczącego załatwienia sprawy, w dalszym ciągu przepisy nowego rozdziału k.p.a. nie będą stosowane, pozostając pewnego rodzaju ramowym uregulowaniem, o martwym zakresie zastosowania. Nie inaczej należy odnieść się do nowego rozdziału 14 określającego postępowanie uproszczone. Otóż analogicznie, jak przy milczącym załatwieniu sprawy, możliwość zastosowania trybu uproszczonego uwarunkowane jest wyraźnym odesłaniem do niego w przepisach szczególnych (art. 163b § 1 k.p.a.). Do dzisiaj ustawodawca nie zdecydował się na takie rozwiązanie, pozostawiając postępowanie uproszczone poza sferą praktycznego wykorzystania. Kolejny z nowych działów – dział IVa – reguluje kwestie administracyjnych kar pieniężnych. Także i w tym miejscu wydawać by się mogło, że ustawodawca wyszedł naprzeciw występującym problemom związanym ze stosowaniem tych sankcji administracyjnych. Praktyczne zastosowanie przepisów działu IVa doznaje natomiast zasadniczych ograniczeń. Stosownie do treści art. 189a § 2 k.p.a., w przypadku uregulowania w przepisach odrębnych przesłanek wymiaru administracyjnej kary pieniężnej, odstąpienia od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej lub udzielenia pouczenia, terminów przedawnienia nakładania administracyjnej kary pieniężnej, terminów przedawnienia egzekucji administracyjnej kary pieniężnej, odsetek od zaległej administracyjnej kary pieniężnej, udzielania ulg w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej, przepisów tego działu nie stosuje się. Dla braku możliwości stosowania przepisów tego działu wystarczające jest uregulowanie w przepisach odrębnych zagadnień wskazanych w art. 189a § 1 k.p.a. Nie jest konieczne, aby przepisy odrębne regulowały te zagadnienia w zakresie, w jakim są one uregulowane w przepisach działu IVa. Nawet więc w sytuacji, gdy zakres normowania zagadnienia prawnego określonego w § 2 w przepisach odrębnych jest węższy lub szerszy od zakresu normowania tego samego zagadnienia w przepisach działu IVa k.p.a. lub przepisy odrębne regulują je w sposób identyczny, podobny lub zbliżony albo odmienny, właściwy przepis działu IVa nie ma zastosowania. Od strony praktycznej więc przepisy działu IVa k.p.a. będą stosowane rzadko, albowiem w przeważającej większości przypadków, jeżeli już przepisy ustaw materialnych zawierają sankcje administracyjne w postaci kar pieniężnych, to regulują one zarazem zagadnienia o których mowa w art. 189a § 2 k.p.a.

Podsumowując, dumnie ogłaszana w mediach nowelizacja procedury administracyjnej bynajmniej nie była rewolucyjna. Choć treściowo była obszerna, to w rzeczywistości dokonała nieznaczących modyfikacji już istniejących instytucji prawnych, dodatkowo ustanawiając szereg martwych przepisów prawa. 

Kategorie: In Gremio 132, Felieton

Dennis Warcholak

aplikant radcowski, członek Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie

Zobacz najchętniej czytane działy:

  • Kryminalna historia Polski
  • Ślepym Okiem Temidy
  • Temat numeru

Pierwszy Sidebar

Informacje:

  • O In Gremio
  • Redakcja
  • Rada Programowa
  • Zasady współpracy
  • Reklama
  • Polityka prywatności
  • Regulaminy
  • Kontakt
© 2004–2023 In Gremio.