• Przejdź do głównej nawigacji
  • Przejdź do treści
  • Przejdź do głównego paska bocznego
  • 2022
    • In Gremio 157
    • In Gremio 158
    • In Gremio 159
    • In Gremio 160
    • In Gremio 161
    • Wydanie specjalne
    • In Gremio 162
  • 2021
    • In Gremio 149
    • In Gremio 150
    • In Gremio 151
    • In Gremio 152
    • In Gremio 153
    • In Gremio 154
    • In Gremio 155
    • In Gremio 156
  • 2020
    • In Gremio 138
    • In Gremio 139
    • In Gremio 140
    • In Gremio 141
    • In Gremio 142
    • In Gremio 143
    • In Gremio 144
    • In Gremio 145
    • In Gremio 146
    • In Gremio 147
    • In Gremio 148
  • 2019
    • In Gremio 127
    • In Gremio 128
    • In Gremio 129
    • In Gremio 130
    • In Gremio 131
    • In Gremio 132
    • In Gremio 133
    • In Gremio 134
    • In Gremio 135
    • In Gremio 136
    • In Gremio 137
  • 2018
    • In Gremio 116
    • In Gremio 117
    • In Gremio 118
    • In Gremio 119
    • In Gremio 120
    • In Gremio 121
    • In Gremio 122
    • In Gremio 123
    • In Gremio 124
    • In Gremio 125
    • In Gremio 126
  • 2017
    • In Gremio 105
    • In Gremio 106
    • In Gremio 107
    • In Gremio 108
    • In Gremio 109
    • In Gremio 110
    • In Gremio 111
    • In Gremio 112
    • In Gremio 113
    • In Gremio 114
    • In Gremio 115
  • 2016
    • In Gremio 98-99
    • In Gremio 100
    • In Gremio 101
    • In Gremio 102
    • In Gremio 103
    • In Gremio 104
  • 2015
    • In Gremio 91-92
    • In Gremio 93
    • In Gremio 94-95
    • In Gremio 96
    • In Gremio 97
  • 2014
    • In Gremio 86
    • In Gremio 87
    • In Gremio 88-89
    • In Gremio 90
  • 2013
    • In Gremio 80
    • In Gremio 81
    • In Gremio 82-83
    • In Gremio 84
    • In Gremio 85
  • 2012
    • In Gremio 74
    • In Gremio 75
    • In Gremio 76
    • In Gremio 77
    • In Gremio 78
    • In Gremio 79
  • 2011
    • In Gremio 68
    • In Gremio 69
    • In Gremio 70
    • In Gremio 71
    • In Gremio 72
    • In Gremio 73
  • 2010
    • In Gremio 62
    • In Gremio 63
    • In Gremio 64
    • In Gremio 65
    • In Gremio 66
    • In Gremio 67
  • więcej…
    • 2009
      • In Gremio 56
      • In Gremio 57
      • In Gremio 58
      • In Gremio 59
      • In Gremio 60
      • In Gremio 61
    • 2008
      • In Gremio 45-46
      • In Gremio 47-48
      • In Gremio 49-50
      • In Gremio 51-52
      • In Gremio 53-54
      • In Gremio 55
    • 2007
      • In Gremio 33
      • In Gremio 34
      • In Gremio 35
      • In Gremio 36
      • In Gremio 37
      • In Gremio 38
      • In Gremio 39-40
      • In Gremio 41
      • In Gremio 42
      • In Gremio 43
      • In Gremio 44
    • 2006
      • In Gremio 21
      • In Gremio 22
      • In Gremio 23
      • In Gremio 24
      • In Gremio 25
      • In Gremio 26
      • In Gremio 27-28
      • In Gremio 29
      • In Gremio 30
      • In Gremio 31
      • In Gremio 32
    • 2005
      • In Gremio 9
      • In Gremio 10
      • In Gremio 11
      • In Gremio 12
      • In Gremio 13
      • In Gremio 14
      • In Gremio 15-16
      • In Gremio 17
      • In Gremio 18
      • In Gremio 19
      • In Gremio 20
    • 2004
      • In Gremio 1
      • In Gremio 2
      • In Gremio 3
      • In Gremio 4
      • In Gremio 5
      • In Gremio 6
      • In Gremio 7
      • In Gremio 8

In Gremio

łączy środowiska prawnicze

  • Start
  • Adwokaci
  • Radcowie prawni
  • Sędziowie
  • Prokuratorzy
  • Komornicy
  • Notariusze
  • Aplikanci

Uznaniowa ulga w spłacie podatku nie jest aktem łaski

Dennis Warcholak

Organy administracji publicznej niechętnie korzystają z kompetencji do przyznawania podatnikom uznaniowych ulg, o których mowa w art. 67a ustawy Ordynacja podatkowa – dalej O.p.. Dzieję się tak zapewne z tego powodu, że niejednokrotnie przyznanie określonej ulgi w spłacie podatku prowadzi jednocześnie do uszczuplenia wpływów do budżetu danej jednostki. Daje się to we znaki przede wszystkim organom jednostek samorządu terytorialnego, które są właściwe dla szeregu podatków i opłat lokalnych. W pewnym sensie takie działania nie powinny dziwić, niemniej jednak nierzadko postępowania prowadzone są w sposób mechaniczny, a priori nastawiony negatywnie, a więc nakierowany na odmowę uwzględnienia stosownego żądania. Z uwagi na okoliczność, że w najbliższym czasie możemy spodziewać się lawinowego wzrostu wniosków o zastosowanie jakiejś ulgi uznaniowej, chciałbym zwrócić uwagę na kilka zasadniczych problemów z tym związanych.

Oczywiście stosowanie ulg, o których mowa w art. 67a O.p., zostało pozostawione uznaniu organu, przy czym wielokrotnie odmowa uwzględnienia żądania podatnika nie jest związana z korzystaniem przez organ z samego uznania, jako wyłącznej przyczyny, lecz powodowana jest nieprawidłową wykładnią konkretnych przesłanek przyznania ulgi. 

Stosownie więc do treści wspomnianego już przepisu, przyznanie ulgi w podatku limitowane jest wystąpieniem przesłanki ważnego interesu podatnika lub interesu społecznego. W praktyce – na poziomie orzeczniczym organów administracji publicznej – przeważnie spotkamy się z bardzo wąskim rozumieniem „ważnego interesu podatnika”. Zazwyczaj jest on rozumiany jako sytuacje nadzwyczajne i losowe, których zaistnienie wręcz uniemożliwia realizowanie przez obywateli ciężarów podatkowych. Taka wykładnia pojawia się również w orzecznictwie sądów administracyjnych. W mojej ocenie takie rozumienie przedmiotowego wyrażenia jest nieprawidłowe. Uważam, że pojęcia ważnego interesu podatnika nie można ograniczać tylko do sytuacji nadzwyczajnych czy też zdarzeń losowych uniemożliwiających regulowanie zaległości podatkowych, albowiem pojęcie to funkcjonuje w zdecydowanie szerszym znaczeniu, uwzględniającym nie tylko sytuacje nadzwyczajne, ale również normalną sytuację ekonomiczną podatnika, wysokość uzyskiwanych przez niego dochodów oraz wydatków, a w tym względzie również wydatków ponoszonych w związku z ochroną zdrowia własnego lub członków najbliższej rodziny. Jeżeli zaś chodzi o „interes publiczny”, to należy przez to rozumieć dyrektywę postępowania nakazującą mieć na uwadze respektowanie wartości wspólnych dla celów społeczeństwa, takich jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów władzy, sprawność działania aparatu państwowego, korektę błędnych decyzji. Co istotne, a co wielokrotnie jest pomijane, przesłanki interesu publicznego nie wolno wiązać wyłącznie z obowiązkiem ponoszenia przez podatników ciężarów podatkowych, uzależniać jej ziszczenie od nadzwyczajności powstania zaległości podatkowej, ani też przeciwstawiać jej przesłance ważnego interesu podatnika. Tymczasem organy nierzadko uznają, że po pierwsze ważny interes podatnika przejawiać może się właściwie jedynie poprzez nadzwyczajne i nieprzewidywalne okoliczności (zdarzenia), które prowadzą do uniemożliwienia podatnikowi regulowania swoich zaległości podatkowych. Jest to stanowisko oczywiście niewłaściwe. Organy przyjmują niejednokrotnie, że dopóki możliwe jest wyegzekwowanie należności podatkowej, dopóty jej umorzenie byłoby sprzeczne z interesem publicznym. Idąc tym tokiem rozumowania należałoby skonstatować, że tylko wtedy można zastosować względem podatnika ulgę – czy to w postaci rozłożenia na raty, czy umorzenia – jeżeli podatnik nie jest w stanie podatku w ogóle zapłacić (nie posiada żadnego majątku), a ewentualna egzekucja z majątku podatnika – wobec jego braku – byłaby bezskuteczna.  Abstrahując od wewnętrznej sprzeczności tego stanowiska, nie daje się ono także pogodzić z wyrażoną w art. 2 Konstytucji RP zasadą demokratycznego państwa prawnego. Wymienione w art. 67a § 1 O.p. przesłanki interesu publicznego i ważnego interesu podatnika, nie są wobec siebie konkurencyjne, ani też żadna z nich nie może w państwie prawnym zostać uznana za ważniejszą, w oderwaniu od konkretnego przypadku.  Uwzględnienie wniosku podatnika nie jest „aktem łaski” organu administracji publicznej, ale powinno być wynikiem rzetelnej pracy – w tym rachunkowej – i w konsekwencji oceną, co w ustalonym stanie faktycznym będzie z punktu widzenia społecznego korzystniejsze: zastosowanie ulgi, czy też odmowa uwzględnienia żądania podatnika. Zakładanie a limine, że uiszczanie ciężarów podatkowych będzie zawsze stać w kolizji do ważnego interesu podatnika – jako leżące w interesie publicznym – spowodowałby, że możliwość zastosowania ulgi w spłacie tych ciężarów byłaby wyłącznie iluzoryczna. Konsekwencją tego jest zbyt pochopne wydawanie decyzji odmownych, niepoprzedzonych wnikliwym ustaleniem rzeczywistego stanu faktycznego sprawy.

Z dodatkową trudnością w uzyskaniu pożądanej ulgi podatkowej muszą zmierzyć się ci podatnicy, którzy prowadzą działalność gospodarczą, gdyż powyższe uwagi dotyczą przede wszystkim osób fizycznych, które nie są przedsiębiorcami. Dzieje się tak za sprawą odesłania w art. 67a do art. 67b O.p. oraz samej treści tego drugiego przepisu. Przepis art. 67b O.p. określa, że wobec podatników prowadzących działalność gospodarczą mogą być stosowane analogiczne ulgi (z art. 67a), przy czym w dalszej części wymienia on formy, w ramach których mogą one zostać przyznane. Brzmienie art. 67b w powiązaniu z art. 67a O.p. budzi ogromne wątpliwości interpretacyjne. Nie wdając się w tym miejscu w meandry wykładni prawa chciałbym przedstawić trzy dominujące poglądy w zakresie zastosowania ulg podatkowych względem przedsiębiorców, zaznaczając przy tym, że właściwie każdy z tych poglądów znajdzie zwolenników, jak i przeciwników. 

Po pierwsze przyjmuje się, że badanie wniosku podatnika przedsiębiorcy nakierowane powinno być głównie na badanie spełnienia przesłanek określonych w art. 67b O.p., np. warunków udzielenia pomocy de minimis. Dopiero wówczas, gdy w wyniku postępowania ustalone zostanie, że ów podatnik ww. warunki spełnia, należy przejść do zweryfikowania, czy za przyznaniem danej ulgi przemawia treść art. 67a O.p. – a więc ważny interes podatnika lub interes społeczny.

Druga linia orzecznicza interpretując powyższe przepisy stwierdza, że w pierwszej kolejności organy podatkowe są zobowiązane do badania wystąpienia w sprawie przesłanek z art. 67a O.p., a dopiero w sytuacji ustalenia, że którakolwiek z nich wystąpiła i zdecydowania przez organ o udzieleniu ulgi, do weryfikowania okoliczności wymienionych w art. 67b O.p..

Trzeci pogląd – w mojej ocenie najmniej powszechny – sprowadza się do tego, że wniosek podatnika przedsiębiorcy oceniany jest jedynie w świetle przesłanek szczególnej formy pomocy, wymienionej w art. 67b O.p., a zatem z pominięciem przesłanek ważnego interesu podatnika i interesu społecznego.

Wydaje się, że do czasu podjęcia przez Naczelny Sąd Administracyjny uchwały rozstrzygającej przedstawione rozbieżności, problem właściwej interpretacji art. 67a i art. 67b O.p. względem podatników prowadzących działalność gospodarczą pozostaną. Ja osobiście podzielam pierwszy z poglądów uznając, że stanowi on kompleksowe rozwiązanie, niepomijające treści żadnego z przepisów ustawy. 

Kategorie: In Gremio 141, Felieton

Dennis Warcholak

aplikant radcowski, członek Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie

Zobacz najchętniej czytane działy:

  • Kryminalna historia Polski
  • Ślepym Okiem Temidy
  • Temat numeru

Pierwszy Sidebar

Informacje:

  • O In Gremio
  • Redakcja
  • Rada Programowa
  • Zasady współpracy
  • Reklama
  • Polityka prywatności
  • Regulaminy
  • Kontakt
© 2004–2023 In Gremio.