Odpowiadając na apel sędzi Marty Kożuchowskiej – Warywody, opublikowany w lutowym numerze In Gremio, a dotyczący podjęcia działań na rzecz edukacji prawnej społeczeństwa, sędziowie Sądu Rejonowego w Gryfinie zorganizowali w dniu 15 marca 2017 r. obchody Dnia Edukacji Prawnej, ustanowionego jako taki przez Stowarzyszenie Sędziów Polskich Iustitia.
W tym dniu przeprowadziliśmy zajęcia dla młodzieży klas maturalnych uczęszczających do dwóch gryfińskich liceów ogólnokształcących. Najpierw porozumieliśmy się w tej materii ze szkołami – uzgadniając czas, miejsce oraz ilość uczestników, a także wyznaczając koordynatorów akcji ze strony sądu i szkół. O podjętych działaniach zawiadomiliśmy Fundację Edukacji Prawnej Iustitia, w wyniku czego otrzymaliśmy plakaty promujące 15 marca jako Dzień Edukacji Prawnej z sugestywnym rysunkiem autorstwa sędziego Arkadiusza Krupy oraz gadżety w postaci m.in. okolicznościowych i atrakcyjnych plastycznie kubków, opatrzonych rysunkiem tego autora. Ponadto fundacja podała kontakt do Fundacji Court Watch Polska, która wyraziła gotowość aktywnego wsparcia sędziów w ich działaniach edukacyjnych prowadzonych dla młodzieży.
Świętowanie Dnia Edukacji Prawnej
zaczęliśmy w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 w Gryfinie, gdzie poprowadziliśmy dwie godziny lekcyjne. Na pierwszej z nich młodzież została zapoznana z podstawowymi informacjami o sądach, w tym w szczególności o sądzie gryfińskim. W trakcie zajęć podaliśmy młodzieży dane statystyczne obrazujące m.in. szybkość postępowania, ilość spraw wpływających do sądu, sposób załatwiania spraw oraz często niezależne od sądu przyczyny dłuższego niż oczekują tego strony i opinia publiczna, trwania niektórych procesów. Młodzieży daliśmy, rzecz jasna, możliwość zadawania wszelakich pytań związanych z prawem i sądami. Dotyczyły one m.in. spraw alimentacyjnych, przestępczości wśród młodzieży, typowych spraw z udziałem osób w wieku licealnym.
W trakcie drugiej godziny wolontariuszka Fundacji Court Watch Polska zaprezentowała edukacyjną grę planszową Prawopolis o tematyce prawnej. Uczniowie podzieleni na trzy lub czteroosobowe grupy rywalizowali ze sobą wcielając się w role adwokatów, mających do poprowadzenia jedną z wybranych przez siebie, a opisanych na specjalnych kartach – aktach spraw, przy czym pierwsza część gry, sprawdzała wiadomości o praktycznych aspektach prawa, druga zaś związana była z odpowiednim dobraniem żetonów przypisanych sprawom karnym, rodzinnym, cywilnym bądź konsumenckim do wybranej i prowadzonej przez gracza sprawy. Sędziowie i przedstawicielka fundacji pomagali młodzieży w zrozumieniu pytań i instruowali o zasadach gry. Zabawa połączona z edukacją okazała się strzałem w dziesiątkę. Gra wciągnęła zarówno graczy, jak i… sędziów, przy czym zaznaczyć należy, że ku naszemu zdziwieniu młodzież celnie odpowiadała na większość pytań sformułowanych przez autorów gry. Dla przykładu dziewczęta nie miały problemu z wybraniem właściwej odpowiedzi na pytania, jakie przysługują im prawa w sytuacji, gdy np. zakupiona sukienka okaże się zbyt krótka lub w przypadku, gdy fryzjerka położy inny kolor farby niż wcześniej ustalony z klientką.
Młodzież maturalną z drugiej szkoły średniej czyli I Liceum Ogólnokształcącego w Gryfinie, zaprosiliśmy na godzinę 13:00 na rozprawę w wydziale karnym. Przed jej rozpoczęciem uczniowie otrzymali podstawowe informacje dotyczące sprawy, którą wybraliśmy dla nich nieprzypadkowo. Dotyczyła ona osoby oskarżonej o popełnienie oszustwa internetowego na popularnym serwisie aukcyjnym ebay. Chodziło o zakup pożądanego przez młodzież smartfona iPhone, kupującym był mieszkaniec Gryfina, student. Młodzież obserwowała cały przewód sądowy, od odczytania aktu oskarżenia, poprzez odczytanie wyjaśnień oskarżonego. Wysłuchała szczegółowych zeznań pokrzywdzonego, który mimo zachowania sporej ostrożności przy zakupie polegającej na kilkukrotnych e-mail’ach, zażądaniu przesłania fotografii telefonu i faktury jego zakupu wystawionej na osobę figurującą na aukcji jako sprzedawca – nie ustrzegł się utraty pieniędzy. Sprzedający okazał się tzw. słupem, osobą podstawioną, która użyczyła swojego konta bankowego organizatorom oszustwa, którzy założyli fikcyjne konto na ebay, przeprowadzili transakcję i wypłacili z konta osoby podstawionej uzyskane w wyniku oszukańczej transakcji pieniądze. Rozprawa łącznie z wydaniem i ustnym uzasadnieniem wyroku skazującego na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności trwała godzinę. Młodzież z zainteresowaniem śledziła jej przebieg. Po rozprawie młodzież zadawała innemu niż referent sędziemu pytania dotyczące przebiegu zakończonej rozprawy, konsekwencji zapadłego wyroku, szansy odzyskania pieniędzy przez pokrzywdzonego, a także pytania związane z funkcjonowaniem Sądu Rejonowego w Gryfinie i sądownictwa w Polsce. Maturzyści byli zainteresowani także innymi zawodami prawniczymi, a także tym, gdzie i w jaki sposób można uzyskać uprawnienia do ich wykonywania.
Nasze obserwacje wskazują na to, że młodzież, która wzięła udział w gryfińskich dniach edukacji, była żywo zainteresowana przekazywanymi przez nas treściami, bacznie obserwowała przebieg rzeczywistej rozprawy sądowej. W trakcie przygotowań do tych zajęć nawiązaliśmy kontakt z dyrektorami szkół oraz wychowawcami i nauczycielami przedmiotu wiedza o społeczeństwie i wstępnie uzgodniliśmy, że zajęcia edukacyjne będą cyklicznie kontynuowane. W szczególności zaproponowaliśmy szkołom, że poprowadzimy w klasach licealnych zajęcia w oparciu o przygotowany przez Iustitię poradnik prawny dla młodzieży Apteczka prawna – Lex bez łez, dotyczące praktycznych aspektów prawa. Nasza oferta została ochoczo przyjęta.
Jesteśmy przekonani, że pokazując, iż znajomość prawa każdemu może się przydać w codziennych sytuacjach, wzbudziliśmy u młodzieży zainteresowanie prawem. Nauczyciele i dyrektorzy otrzymali od nas pojedyncze egzemplarze apteczki. Jesteśmy umówieni na kolejne spotkania w szkołach, będziemy też zapraszać pełnoletnią młodzież na te sprawy sądowe, które naszym zdaniem, będą miały potencjał edukacyjny, tzn. będą ciekawe i pouczające.
Przygotowanie zajęć z młodzieżą zajęło nam dosłownie kilka dni. Przekonaliśmy się, że można to zrobić szybko i sprawnie, co więcej, trzeba to robić nie tylko ze względu na bardzo niską świadomość prawną społeczeństwa, ale także mając na uwadze widoczną w mediach, szczególnie tzw. publicznych, bezprecedensową nagonkę dyskredytującą sędziów i sądownictwo. O naszej akcji zawiadomiliśmy lokalne media. Charakterystyczne jest to, że zareagowały na to pozytywnie tylko media prywatne (Kurier szczeciński, tygodnik 7 Dni Gryfina), które opublikowały obszerne sprawozdania. Natomiast media publiczne, które wstępnie wyraziły zainteresowanie, nie dotarły do nas – jak zresztą z góry przewidywaliśmy. To, co zorganizowaliśmy dla gryfińskiej młodzieży, stoi w całkowitej sprzeczności z lansowanym obecnie „przekazem dnia”, w którym sędzia ma zawsze gębę postaci negatywnej. Jeśli nie my – to kto, jeśli nie teraz – to kiedy mamy zadbać o nasz wizerunek?
