• Przejdź do głównej nawigacji
  • Przejdź do treści
  • Przejdź do głównego paska bocznego

In Gremio

łączy środowiska prawnicze

  • 2023
    • In Gremio 163
    • In Gremio 164
  • 2022
    • In Gremio 157
    • In Gremio 158
    • In Gremio 159
    • In Gremio 160
    • In Gremio 161
    • Wydanie specjalne
    • In Gremio 162
  • 2021
    • In Gremio 149
    • In Gremio 150
    • In Gremio 151
    • In Gremio 152
    • In Gremio 153
    • In Gremio 154
    • In Gremio 155
    • In Gremio 156
  • 2020
    • In Gremio 138
    • In Gremio 139
    • In Gremio 140
    • In Gremio 141
    • In Gremio 142
    • In Gremio 143
    • In Gremio 144
    • In Gremio 145
    • In Gremio 146
    • In Gremio 147
    • In Gremio 148
  • 2019
    • In Gremio 127
    • In Gremio 128
    • In Gremio 129
    • In Gremio 130
    • In Gremio 131
    • In Gremio 132
    • In Gremio 133
    • In Gremio 134
    • In Gremio 135
    • In Gremio 136
    • In Gremio 137
  • 2018
    • In Gremio 116
    • In Gremio 117
    • In Gremio 118
    • In Gremio 119
    • In Gremio 120
    • In Gremio 121
    • In Gremio 122
    • In Gremio 123
    • In Gremio 124
    • In Gremio 125
    • In Gremio 126
  • 2017
    • In Gremio 105
    • In Gremio 106
    • In Gremio 107
    • In Gremio 108
    • In Gremio 109
    • In Gremio 110
    • In Gremio 111
    • In Gremio 112
    • In Gremio 113
    • In Gremio 114
    • In Gremio 115
  • 2016
    • In Gremio 98-99
    • In Gremio 100
    • In Gremio 101
    • In Gremio 102
    • In Gremio 103
    • In Gremio 104
  • 2015
    • In Gremio 91-92
    • In Gremio 93
    • In Gremio 94-95
    • In Gremio 96
    • In Gremio 97
  • 2014
    • In Gremio 86
    • In Gremio 87
    • In Gremio 88-89
    • In Gremio 90
  • 2013
    • In Gremio 80
    • In Gremio 81
    • In Gremio 82-83
    • In Gremio 84
    • In Gremio 85
  • 2012
    • In Gremio 74
    • In Gremio 75
    • In Gremio 76
    • In Gremio 77
    • In Gremio 78
    • In Gremio 79
  • więcej…
    • 2011
      • In Gremio 68
      • In Gremio 69
      • In Gremio 70
      • In Gremio 71
      • In Gremio 72
      • In Gremio 73
    • 2010
      • In Gremio 62
      • In Gremio 63
      • In Gremio 64
      • In Gremio 65
      • In Gremio 66
      • In Gremio 67
    • 2009
      • In Gremio 56
      • In Gremio 57
      • In Gremio 58
      • In Gremio 59
      • In Gremio 60
      • In Gremio 61
    • 2008
      • In Gremio 45-46
      • In Gremio 47-48
      • In Gremio 49-50
      • In Gremio 51-52
      • In Gremio 53-54
      • In Gremio 55
    • 2007
      • In Gremio 33
      • In Gremio 34
      • In Gremio 35
      • In Gremio 36
      • In Gremio 37
      • In Gremio 38
      • In Gremio 39-40
      • In Gremio 41
      • In Gremio 42
      • In Gremio 43
      • In Gremio 44
    • 2006
      • In Gremio 21
      • In Gremio 22
      • In Gremio 23
      • In Gremio 24
      • In Gremio 25
      • In Gremio 26
      • In Gremio 27-28
      • In Gremio 29
      • In Gremio 30
      • In Gremio 31
      • In Gremio 32
    • 2005
      • In Gremio 9
      • In Gremio 10
      • In Gremio 11
      • In Gremio 12
      • In Gremio 13
      • In Gremio 14
      • In Gremio 15-16
      • In Gremio 17
      • In Gremio 18
      • In Gremio 19
      • In Gremio 20
    • 2004
      • In Gremio 1
      • In Gremio 2
      • In Gremio 3
      • In Gremio 4
      • In Gremio 5
      • In Gremio 6
      • In Gremio 7
      • In Gremio 8

Czynności cywilnoprawne w zakresie nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia – zakres wyłączenia z opodatkowania PCC

Maciej Nowakowski

Polskie prawo podatkowe przewiduje opodatkowanie czynności cywilnoprawnych podatkiem od czynności cywilnoprawnych (dalej: PCC), wyczerpująco wymienionych w ustawie z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (m.in. umowy sprzedaży rzeczy i praw majątkowych, umowy pożyczki pieniędzy, ustanowienie hipoteki, umowy spółki, akty założycielskie, statuty). Jest to katalog zamknięty, co oznacza, że opodatkowaniu PCC podlega tylko czynność wyraźnie wymieniona w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: ustawa PCC). Zasadą jest, że każda z czynności cywilnoprawnych w niej wskazana podlega PCC. Jednocześnie ta sama ustawa przewiduje, że niektóre czynności cywilnoprawne – pomimo zaliczenia ich do przedmiotów opodatkowania – nie podlegają opodatkowaniu PCC. 

Do takich czynności zaliczane są m.in. czynności cywilnoprawne w sprawach nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia.

 

Czynności cywilnoprawne w sprawach nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia

Zgodnie z art. 2 pkt 1 lit. f ustawy PCC nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne w sprawach nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia. Przepis ten, ze względu na brak szczegółowego i precyzyjnego określenia jego zakresu, nie jest jednolicie rozumiany. Zasadniczym problemem jest wyznaczenie, w drodze interpretacji tego przepisu, zakresu zastosowania inkorporowanej w nim normy prawnej. W praktyce sprowadza się to do trudności w określeniu, które z czynności cywilnoprawnych są czynnościami „w sprawach” nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia, a które takimi czynnościami nie są. Ustawodawca nie zdecydował się bowiem na wprowadzenie do ustawy PCC definicji legalnej tego terminu prawnego, co zdecydowanie ułatwiłoby dokonanie prawidłowej wykładni art. 2 pkt 1 lit. f ustawy PCC.

W orzecznictwie sądowo-administracyjnym identyfikuje się dwa zasadnicze podejścia do wykładni art. 2 pkt 1 lit. f ustawy PCC, które w skrócie nazwać można podejściem „wąskim” oraz podejściem „szerokim”.

 

Podejście „wąskie” do interpretacji art. 2 pkt 1 lit. f ustawy PCC

Zgodnie z pierwszym podejściem, przepis ten może być rozumiany w ten sposób, że przywoływane wyłączenie dotyczy jedynie czynności cywilnoprawnych, dla których materialnoprawna podstawa rozstrzygnięcia zawarta jest w ustawach regulujących szczególną materię, jak np. ustawa o działalności leczniczej (tak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z dnia 30 listopada 2016 r., I SA/Go 341/16, który został następnie uchylony wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 czerwca 2017 r., II FSK 419/17). Czynności takie uznaje się za bezpośrednio związane ze sprawami nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia, objęte analizowanym wyłączeniem, w przeciwieństwie do czynności tylko pośrednio związanych z tymi sprawami, podlegających opodatkowaniu PCC. Pogląd ten reprezentuje „wąskie” podejście do interpretacji przepisu przewidującego wyłączenie. Przy tej koncepcji, taka czynność jak akt założycielski lub umowa spółki z o.o. przyszłego podmiotu leczniczego, czy też umowa pożyczki, z której środki przeznaczone zostaną na funkcjonowania szpitala lub szkoły, nie stanowi czynności wyłączonej z opodatkowania PCC, ponieważ spraw zdrowia lub nauki, szkolnictwa i oświaty dotyczy jedynie pośrednio.

 

Podejście „szerokie” do interpretacji art. 2 pkt 1 lit. f ustawy PCC

Zgodnie natomiast z drugim podejściem, które można nazwać podejściem „szerokim”, art. 2 pkt 1 lit. f ustawy PCC nie przewiduje podziału czynności na bezpośrednio lub pośrednio dotyczące określonych w nim przedmiotów – spraw nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia. W myśl tego poglądu, wyprowadzanie z analizowanego przepisu takiego warunku nie może być uznane za prawidłowe z punktu widzenia wykładni literalnej. Pojęcie „w sprawach” należałoby zatem rozumieć szeroko. Znaczeniowo „sprawa” definiowana jest jako „zespół czynności, które są przedmiotem czyjegoś zainteresowania”. Synonimicznie „w sprawie” oznacza: „co do”, „odnośnie do”, „w celu”. Nie powinno się przyjmować, że sam zwrot „w sprawach” zawiera już w sobie jakąś równoważność pojęcia „bezpośrednio”. Na sprawę składa się szereg, zespół czynności, z których poszczególne czynności dotyczą szeroko rozumianego zakresu (nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz zdrowia). Z powyższego nie powinno się wywodzić twierdzenia, jakoby zwrot „w sprawie” mógł być rozumiany tak samo, jak zwrot „bezpośrednio w sprawie”, a tym samym zwrot „czynność w sprawie” nie powinien być rozumiany tak, że czynność jest czynnością „w sprawie” tylko wówczas, gdy niejako dotyka tej sprawy w sposób bezpośredni, czy też, gdy już sama w sobie jest nie tylko czynnością, ale i tą sprawą (tak Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 03 października 2014 r., III SA/Wa 773/14, orzeczenie prawomocne – Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2017 r., II FSK 855/15, oddalił skargę kasacyjną organu podatkowego, oraz w wyroku z dnia 03 czerwca 2015 r., III SA/Wa 3349/14, orzeczenie prawomocne – Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 12 grudnia 2017 r., II FSK 2641/15, oddalił skargę kasacyjną organu podatkowego; tak również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 20 czerwca 2013 r., I SA/Kr 524/13, orzeczenie prawomocne). 

 

Jakie stanowisko przeważa obecnie w orzecznictwie sądów administracyjnych?

W orzecznictwie sądowo-administracyjnym aprobatę zyskało podejście „szerokie” do art. 2 pkt 1 lit. f ustawy PCC. 

Podkreślono w nim, że czynności cywilnoprawne podlegające opodatkowaniu nie polegają wprost na prowadzeniu działalności naukowej, nauczaniu czy zachowaniu lub poprawie zdrowia. Dla potrzeb zastosowania wyłączenia z opodatkowania PCC wymagane i wystarczające jest, aby cel ich dokonania pozostawał z związku z tego rodzaju działalnością. Związek taki będzie istniał wówczas, gdy dokonanie tych czynności umożliwi lub będzie warunkiem prowadzenia działalności umożliwiającej rozwój nauki, działanie placówek naukowych, nauczanie, działania oświatowe czy działanie w celu zachowania zdrowia i życia lub poprawy stanu zdrowia. Tym samym dokonanie czynności cywilnoprawnej, niezbędnej do utworzenia podmiotu leczniczego, jak np. sporządzenie aktu założycielskiego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, której przedmiotem działalności ma być działalność lecznicza, jest objęta zakresem zastosowania art. 2 pkt 1 lit. f ustawy PCC, jako czynność „w sprawie” zdrowia (tak Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 22 czerwca 2017 r., II FSK 419/17). 

W innym orzeczeniu wprost zakwestionowano podejście, zgodnie z którym zakres pojęcia „w sprawach” miałby być definiowany wyłącznie przez normy prawne zawarte w ustawach i innych aktach prawnych z gałęzi prawa regulującej sprawy szkolnictwa. Ustawodawca opisując wyłączenie dla czynności w sprawach nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej nie odwołał się do przepisów konkretnych ustaw, a skoro tego nie zrobił to przyjąć należy, że jego wolą było objęcie wyłączeniem z podatku od czynności cywilnoprawnych wszelkich spraw z zakresu szkolnictwa, a nie jedynie tych, które ujęte są w aktach regulujących tę materię. W ten sposób pożyczka, która zostanie wykorzystana na budowę budynku szkoły udzielona po to, by budynek taki mógł w ogóle powstać i by możliwe było prowadzenie w nim zajęć dydaktycznych, a zatem realizować w jego murach zadania z zakresu dydaktyki, jest czynnością cywilnoprawną „w sprawie szkolnictwa” w rozumieniu art. 2 pkt 1 lit. f ustawy PCC (tak Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 21 kwietnia 2017 r., II FSK 855/15).

W jeszcze innym orzeczeniu wskazano, że skoro art. 2 pkt 1 lit. f ustawy PCC nie wypowiada się wprost w kwestii charakteru związku czynności cywilnoprawnej ze sprawami nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej lub zdrowia, w szczególności natomiast związku tego nie kwalifikuje w kategoriach bezpośredniości lub pośredniości z celami warunkującymi zastosowanie zwolnienia, to nie jest dopuszczalne wprowadzenie takiego rozróżniania w drodze wykładni. Pożyczki pod budowę budynków, które staną się kompleksem szkolnym, nie są objęte podatkiem od czynności cywilnoprawnych (tak Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 12 grudnia 2017 r., II FSK 2641/15).

Wskazane wyżej orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego ukazują na nie tylko aktualną linię orzeczniczą w odniesieniu do wykładni i zastosowania art. 2 pkt 1 lit. f ustawy PCC, ale również zawierają cenne wskazówki, odnośnie tego jak należy intepretować podobne przepisy prawa. 

Kategorie: In Gremio 120, Podatki

Maciej Nowakowski

radca prawny

Zobacz najchętniej czytane działy:

  • Kryminalna historia Polski
  • Ślepym Okiem Temidy
  • Temat numeru

Pierwszy Sidebar

Informacje:

  • O In Gremio
  • Redakcja
  • Rada Programowa
  • Zasady współpracy
  • Reklama
  • Polityka prywatności
  • Regulaminy
  • Kontakt
© 2004–2023 In Gremio.