Do samorządów radców prawnych i adwokatów trafiają wnioski o udostępnienie pewnych danych w oparciu o przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (dalej: „u.d.i.p.”). Wspomniane samorządy – jako samorządy zawodowe – są obowiązane do udzielania informacji publicznych (art. 4 ust. 1 pkt 2 u.d.i.p.). Pozostawienie wniosku bez rozpoznania, czy też brak odpowiedzi w terminie przewidzianym w art. 13 u.d.i.p. (14 dni od dnia złożenia wniosku) skutkuje składaniem przez wnioskodawców skarg na bezczynność samorządów do wojewódzkich sądów administracyjnych. W wyniku rozpoznawania takich skarg sądy często uznają żądane informacje za publiczne i zobowiązują samorządy do załatwiania wspomnianych wniosków.

Jeden z takich wyroków zainspirował mnie do napisania tego artykułu. W dniu 22 września br. na portalu www.rp.pl pojawiła się publikacja autorstwa Mateusza Adamskiego opisująca sprawę, w której Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu rozpoznawał skargę na bezczynność Okręgowej Rady Adwokackiej. W wyroku z dnia 17 sierpnia 2016 r.¹ sygn. akt: IV SAB/Wr 111/16 – Sąd uznał, że informację publiczną stanowi imienny wykaz adwokatów, którzy w 2015 r. prowadzili zajęcia w ramach szkolenia aplikantów adwokackich, wraz z podaniem wysokości wynagrodzeń brutto z tego tytułu. Po zapoznaniu się z uzasadnieniem tego wyroku postanowiłam spróbować odpowiedzieć na pytanie, które dane posiadane przez samorządy prawnicze są uznawane za informacje publiczne i jakie argumenty za tym przemawiają. W tym celu prześledziłam zapadłe w tym przedmiocie wyroki sądów administracyjnych. Przeprowadzona analiza orzecznictwa pozwoliła na wyróżnienie kilku rodzajów informacji, które sądy administracyjne uznają za publiczne.

Pierwsza grupa informacji dotyczy szeroko pojętych spraw majątkowych samorządów. I tak we wspomnianym wyroku WSA we Wrocławiu stwierdzono, że działalność samorządu zawodowego w zakresie kształcenia aplikantów to realizacja zadania publicznego. W związku z tym informacje o tej działalności, z wysokością wynagrodzeń za prowadzenie zajęć włącznie, stanowią informacje publiczne. W podobnej sprawie orzekał NSA² wyrok z 12.04.2016 r., sygn. akt: I OSK 3132/15. W sprawie tej przedmiotem wniosku o udzielenie informacji publicznej były kserokopie lub skany umowy (umów) cywilnoprawnej z 2015 r. zawartej między samorządem adwokackim a wicedziekanem ORA, dotyczącej odpłatnego (z majątku samorządu zawodowego) prowadzenia zajęć z aplikantami adwokackimi. NSA stwierdził, iż „okoliczność, że źródłem finansowania majątku samorządu adwokackiego są obowiązkowe składki poszczególnych członków oraz nie korzysta on z form wsparcia publicznego, dotacji, funduszy przekazywanych przez Skarb Państwa, nie oznacza, że wiedza o majątku tego samorządu, z uwagi na wykonywane zadania publiczne wiążące się z jego działalnością, nie podlega udostępnieniu.”

Z kolei w wyroku z dnia 29 października 2015 r.³ sygn. akt: IV SAB/Po 119/15 WSA w Poznaniu stwierdził, że informacją publiczną jest imienny wykaz członków prezydium ORA oraz pobranych przez nich kwot diet – jako informacja o organach samorządu zawodowego i osobach sprawujących ich funkcje oraz o majątku, którym dysponują (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. d i lit. f w zw. z art. 4 ust. 1 pkt 2 u.d.i.p.). Informację publiczną stanowi też wysokość kwot, jakie ze wszystkich tytułów (a więc nie tylko diety samorządowe) otrzymują z kasy samorządu adwokackiego dziekan, wicedziekani, rzecznik dyscyplinarny, przewodniczący komisji rewizyjnej⁴tak: WSA w Warszawie w wyroku z 27.11.2014 r., sygn. akt: II SAB/Wa 394/14.

Kolejną grupę informacji publicznych stanowi treść orzeczeń okręgowych sądów dyscyplinarnych. Przedmiotem wniosków o udzielenie informacji publicznej są niejednokrotnie żądania otrzymania skanów lub kserokopii orzeczeń wydanych np. w danym roku kalendarzowym. Wskazuje się, że treść tych dokumentów to dane publiczne, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a u.d.i.p. Rozstrzygnięcia sądów dyscyplinarnych odnoszą się do spraw publicznych i służą realizacji zadań publicznych. Podkreśla się, że sankcje dyscyplinarne są środkiem przymusu państwowego, a stosujące je organy wykonują władzę publiczną. Zwraca się jednak uwagę, że udostępnianie rozstrzygnięć sądów dyscyplinarnych nie może skutkować ujawnieniem danych chronionych przez inne ustawy, np. danych osobowych⁵tak: wyrok WSA w Opolu z 05.08.2014 r., sygn. akt: II SAB/Op 46/14, Wyrok WSA w Warszawie z 08.01.2015 r., sygn. akt: II SAB/Wa 571/14. Wskazuje się, że w zakresie zaliczenia orzeczeń dyscyplinarnych do zakresu informacji publicznej istnieje utrwalona linia orzecznicza⁶ vide: wyrok WSA w Opolu z 26.10.2015 r., sygn. akt: II SAB/Op 56/15.

Z kolei kwestią powodującą rozbieżność w orzecznictwie stanowi udostępnianie w trybie przepisów u.d.i.p. uzasadnień ocen cząstkowych z egzaminów adwokackich i radcowskich. WSA w Białymstoku w swoich dwóch wyrokach z 2013 r.⁷ sygn. akt: II SAB/Bk 3/13 i II SAB/Bk 6/13, stwierdził, iż takie uzasadnienia stanowią dokumenty prywatne. Sąd uznał bowiem, że osoby przystępujące do egzaminu radcowskiego nie wykonują jeszcze zawodu zaufania publicznego, czyli zawodu radcy prawnego. W związku z tym wyniki egzaminu takich osób należą do sfery ich prywatności.

Odmienne stanowisko prezentuje NSA w wyroku wydanym w dniu 12 kwietnia 2016 r.⁸ sygn. akt: I OSK 3337/15. Wnioskujący domagali się od ORA w Gdańsku „udostępnienia w formie kserokopii lub skanów uzasadnienia wszystkich dostatecznych ocen cząstkowych egzaminu adwokackiego z zakresu prawa  gospodarczego sporządzonych przez właściwych egzaminatorów w związku z przeprowadzonym egzaminem w roku 2014, a które zostały załączone do protokołu z przebiegu ww. egzaminu – w formie zanonimizowanej, jeżeli wymaga tego ochrona danych osobowych lub prywatności”. W bardzo szerokim uzasadnieniu prawnym wyroku wskazano m.in., że komisja egzaminacyjna powołana przez Ministra Sprawiedliwości wykonuje zadanie publiczne, polegające na przeprowadzeniu egzaminu adwokackiego. To z kolei prowadzi do wniosku, że ich członkowie, w zakresie, w jakim uczestniczą w postępowaniu związanym z przeprowadzeniem egzaminu adwokackiego, pełnią funkcję publiczną. Wykonywanie tej funkcji polega na współdecydowaniu o uzyskaniu, bądź nie, przez daną osobę uprawnień do wykonywania zawodu adwokata. W tym kontekście uzasadnienia ocen prac egzaminacyjnych stanowią informację o działalności osoby pełniącej funkcję publiczną. Za publicznym charakterem wnioskowanych informacji przemawia również okoliczność, iż oceny cząstkowe wraz z ich pisemnym uzasadnieniem podlegają sformalizowanej weryfikacji podczas procedury odwoławczej przed komisją egzaminacyjną II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości do spraw odwołań od wyników egzaminu adwokackiego.Można również znaleźć orzeczenia uznające za informację publiczną na przykład uchwały i protokoły z obrad ORA i Prezydium ORA⁹wspomniany wyrok WSA w Warszawie z 27.11.2014 r., sygn. akt: II SAB/Wa 394/14 czy też sprawozdania Komisji Rewizyjnej¹⁰tak: wyrok WSA w Warszawie z 20.08.2015 r., sygn. akt: II SAB/Wa 592/15.

W wyroku II SAB/Wa 394/14 WSA w Warszawie stwierdził również, że informację publiczną stanowi wykaz adwokatów, którzy pełnią lub pełnili funkcję zastępców rzecznika dyscyplinarnego ORA czy też funkcję stałych protokolantów sądu dyscyplinarnego. Sąd uznał, że jest to informacja o osobach pełniących określone funkcje w organach samorządu zawodowego (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. d u.d.i.p.).

Czy przedstawione przykłady orzeczeń mogą stanowić ingerencję w niezależność samorządów zawodowych radców prawnych i adwokatów? Poddaję temat refleksji Czytelników.