Stowarzyszenie Umarłych Statutów to pierwsza i największa w Polsce organizacja działająca na rzecz praw ucznia. Podejmuje ono interwencje w obronie praw uczniów. Zainteresowanie naszą działalnością jest olbrzymie. Liczba uczestników facebookowej grupy „Umarłe Statuty – o prawach ucznia” przekroczyła 50 tysięcy osób. Należą do niej nie tylko uczniowie, ale również rodzice, nauczyciele, dyrektorzy szkół i prawnicy.
Stowarzyszenie
Stowarzyszenie Umarłych Statutów powstało w sierpniu 2018 roku. Początkowo działało jako nieformalna grupa uczniów i studentów skupiona dzięki inicjatywie obecnego prezesa stowarzyszenia Łukasza Korzeniowskiego. Rejestracja nastąpiła w lutym 2020 roku. Impulsem dla tego kroku stał się szereg przypadków naruszania praw uczniów pełnoletnich polegających na odmowie usprawiedliwiania nieobecności przez nich samych. Wiele szkół w autorytatywny sposób odrzucało wówczas taką możliwość.
Działalność Stowarzyszenia opiera się na społecznej pracy jego członków, a w skład zespołu wchodzą wolontariusze z całej Polski. Filarem reprezentacji szczecińskiej są: radca prawny Sebastian Płachecki (obsługa najbardziej skomplikowanych spraw Stowarzyszenia, reprezentacja procesowa Stowarzyszenia) oraz student II roku prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego Jan Korczyński (koordynacja akcji udzielania porad prawnych). Wolontariusze na co dzień udzielają porad na facebookowej grupie „Umarłe Statuty – o prawach ucznia”, ale na tym nie kończy się zakres aktywności stowarzyszenia. Podejmuje ono również liczne interwencje o charakterze celowym. W związku z pismami skierowanymi przezeń do organów nadzoru pedagogicznego tylko w 2022 roku stowarzyszenie zarejestrowało 170 nowych spraw.
Celem Stowarzyszenia nie jest kontestowanie rzeczywistości, ale jej zmiana na lepsze. Dlatego chętnie podejmuje ono współpracę ze szkołami w celu poprawienia stanu przestrzegania praw uczniów oraz pomaga im dostosowywać statuty szkolne do wymogów prawa. W związku z postulatami stawianymi od dawna w środowisku oświatowym stworzono wzór statutu, któremu nadano nazwę „Statut Nieumarły”. Na rynku ukazała się również publikacja „Wzór statutu szkoły z komentarzem”. Obecnie finalizowane są prace nad ogłoszeniem kolejnej publikacji „Prawa ucznia w Polsce. Raport z badań”.
Wizerunek
Lata wytężonej pracy sprawiły, że Stowarzyszenie stało się w przestrzeni publicznej podmiotem zauważanym. Jego członkowie regularnie udzielają komentarzy w mediach lokalnych i ogólnopolskich, prowadzą wykłady i wystąpienia oraz uczestniczą w wydarzeniach edukacyjnych promując tematykę praw ucznia. Stowarzyszenie ma swój udział stanowieniu prawa przez sporządzanie stanowisk i uwag do projektów aktów prawnych z zakresu oświaty.
Największą uwagę opinii publicznej przyciąga jednak organizowany przez nas coroczny plebiscyt – „Statutowy Absurd Roku”. Jego uczestnicy w drodze głosowania internetowego wybierają najbardziej absurdalny zapis statutu szkoły. „Zwycięska” placówka wyróżniana jest przez wręczenie specjalnej statuetki. W 2021 roku konkurentów już w przedbiegach zmiażdżyła szkoła, której władze zdecydowały się uregulować w swoim statucie kwestię współżycia seksualnego uczniów. W regulaminie tej placówki przyjęto rozwiązanie genialne w swojej prostocie: zakaz seksu obowiązujący uczniów zarówno w szkole, jak i poza nią.
Komentarze internautów były bezlitosne. „Ale ktoś odleciał.”, „Najlepsze jest to, że nauczyciele podnoszą rękę przy uchwaleniu takiego statutu na tak. Zero refleksji” – to tylko niektóre z wypowiedzi. Z inicjatywy Stowarzyszenia do Małopolskiej Kurator Oświaty Barbary Nowak skierowano wówczas pismo z wnioskiem o uchylenie kontrowersyjnego postanowienia. Kurator odmówiła jednak podjęcia czynności w tej sprawie. Obecnie skargę kasacyjną złożoną przez Stowarzyszenie rozpatruje Naczelny Sąd Administracyjny.
W ostatniej edycji plebiscytu palma pierwszeństwa przypadła szkole, która w swoim statucie ustanowiła karę w postaci obniżenia oceny zachowania w przypadku złożenia przez ucznia skargi, którą dyrektor uznał za niezasadną, jeśli skarżący nie przeprosił osoby, której skarga dotyczyła. Spore „zainteresowanie” wzbudził również przepis zakazujący picia na lekcjach bez zgody nauczyciela.
Podsumowanie
5 lat nieustannej działalności Stowarzyszenia nie doprowadziło do znaczącego zmniejszenia liczby absurdów w statutach szkół. Jego wolontariusze wciąż mają pełne ręce roboty i niestety nie są w stanie pomóc wszystkim potrzebującym. Budujący jest za to fakt, że dzięki podejmowanym przez nas działaniom prawa ucznia stopniowo stają się przedmiotem szerszej debaty, która ma charakter merytoryczny. Dzięki temu wzmaga się zainteresowanie uczniów swoimi prawami, a także odwaga, aby ich dochodzić. Działalność Stowarzyszenia Umarłych Statutów i jego udane interakcje ze środowiskiem młodzieży szkolnej wpisują się w szerszy proces budowania społeczeństwa obywatelskiego, którego istnienie jest kluczowe dla rozwoju demokratycznego państwa.
