• Przejdź do głównej nawigacji
  • Przejdź do treści
  • Przejdź do głównego paska bocznego
  • 2022
    • In Gremio 157
    • In Gremio 158
    • In Gremio 159
    • In Gremio 160
    • In Gremio 161
    • Wydanie specjalne
    • In Gremio 162
  • 2021
    • In Gremio 149
    • In Gremio 150
    • In Gremio 151
    • In Gremio 152
    • In Gremio 153
    • In Gremio 154
    • In Gremio 155
    • In Gremio 156
  • 2020
    • In Gremio 138
    • In Gremio 139
    • In Gremio 140
    • In Gremio 141
    • In Gremio 142
    • In Gremio 143
    • In Gremio 144
    • In Gremio 145
    • In Gremio 146
    • In Gremio 147
    • In Gremio 148
  • 2019
    • In Gremio 127
    • In Gremio 128
    • In Gremio 129
    • In Gremio 130
    • In Gremio 131
    • In Gremio 132
    • In Gremio 133
    • In Gremio 134
    • In Gremio 135
    • In Gremio 136
    • In Gremio 137
  • 2018
    • In Gremio 116
    • In Gremio 117
    • In Gremio 118
    • In Gremio 119
    • In Gremio 120
    • In Gremio 121
    • In Gremio 122
    • In Gremio 123
    • In Gremio 124
    • In Gremio 125
    • In Gremio 126
  • 2017
    • In Gremio 105
    • In Gremio 106
    • In Gremio 107
    • In Gremio 108
    • In Gremio 109
    • In Gremio 110
    • In Gremio 111
    • In Gremio 112
    • In Gremio 113
    • In Gremio 114
    • In Gremio 115
  • 2016
    • In Gremio 98-99
    • In Gremio 100
    • In Gremio 101
    • In Gremio 102
    • In Gremio 103
    • In Gremio 104
  • 2015
    • In Gremio 91-92
    • In Gremio 93
    • In Gremio 94-95
    • In Gremio 96
    • In Gremio 97
  • 2014
    • In Gremio 86
    • In Gremio 87
    • In Gremio 88-89
    • In Gremio 90
  • 2013
    • In Gremio 80
    • In Gremio 81
    • In Gremio 82-83
    • In Gremio 84
    • In Gremio 85
  • 2012
    • In Gremio 74
    • In Gremio 75
    • In Gremio 76
    • In Gremio 77
    • In Gremio 78
    • In Gremio 79
  • 2011
    • In Gremio 68
    • In Gremio 69
    • In Gremio 70
    • In Gremio 71
    • In Gremio 72
    • In Gremio 73
  • 2010
    • In Gremio 62
    • In Gremio 63
    • In Gremio 64
    • In Gremio 65
    • In Gremio 66
    • In Gremio 67
  • więcej…
    • 2009
      • In Gremio 56
      • In Gremio 57
      • In Gremio 58
      • In Gremio 59
      • In Gremio 60
      • In Gremio 61
    • 2008
      • In Gremio 45-46
      • In Gremio 47-48
      • In Gremio 49-50
      • In Gremio 51-52
      • In Gremio 53-54
      • In Gremio 55
    • 2007
      • In Gremio 33
      • In Gremio 34
      • In Gremio 35
      • In Gremio 36
      • In Gremio 37
      • In Gremio 38
      • In Gremio 39-40
      • In Gremio 41
      • In Gremio 42
      • In Gremio 43
      • In Gremio 44
    • 2006
      • In Gremio 21
      • In Gremio 22
      • In Gremio 23
      • In Gremio 24
      • In Gremio 25
      • In Gremio 26
      • In Gremio 27-28
      • In Gremio 29
      • In Gremio 30
      • In Gremio 31
      • In Gremio 32
    • 2005
      • In Gremio 9
      • In Gremio 10
      • In Gremio 11
      • In Gremio 12
      • In Gremio 13
      • In Gremio 14
      • In Gremio 15-16
      • In Gremio 17
      • In Gremio 18
      • In Gremio 19
      • In Gremio 20
    • 2004
      • In Gremio 1
      • In Gremio 2
      • In Gremio 3
      • In Gremio 4
      • In Gremio 5
      • In Gremio 6
      • In Gremio 7
      • In Gremio 8

In Gremio

łączy środowiska prawnicze

  • Start
  • Adwokaci
  • Radcowie prawni
  • Sędziowie
  • Prokuratorzy
  • Komornicy
  • Notariusze
  • Aplikanci

Przemoc domowa – definicje prawne

Monika Sokołowska

Polski prawodawca nie wprowadził do krajowego porządku prawnego pojęcia „przemocy domowej” ani „ofiary przemocy domowej”. 

Najbardziej zbliżoną definicję dotyczącą zjawiska, które powszechnie określamy jako przemoc domowa, zawiera ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Stanowi ona, że przemocą w rodzinie jest jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny (za których uznaje się osobę najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 kodeksu karnego, a także inną osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą), w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Ustawa nie posługuje się także pojęciem ofiary przemocy, a wprowadza określenie osoby dotkniętej przemocą.

Uzupełnienie definicji przemocy w rodzinie zawierają formularze Niebieskiej karty, stanowiące załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 roku w sprawie procedury „Niebieskie karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska karta”, które wymieniają następujące rodzaje przemocy – przemoc fizyczną, psychiczną, seksualną oraz inne rodzaje zachowań, wraz z wyszczególnieniem zachowań przemocowych właściwych dla danego rodzaju przemocy. Warto zwrócić uwagę, że wśród rodzajów przemocy nie ma wyodrębnionej przemocy ekonomicznej. Zachowania, które zakwalifikować można jako przemoc ekonomiczną, znajdują się w tzw. innych rodzajach zachowań, bądź też występują jako forma przemocy psychicznej. Wskazane w formularzach zachowania właściwe dla danego rodzaju przemocy są jedynie przykładowe i nie wyczerpują katalogu wszystkich możliwych przypadków poszczególnych rodzajów przemocy.

Dużo węższą definicję reguluje, zawarty w rozdziale XXVI – przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece, art. 207 kodeksu karnego penalizujący przestępstwo znęcania się. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu „kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy podlega karze”. Przestępstwo znęcania nie obejmuje czynów związanych z przemocą seksualną (tu będą miały zastosowanie ogólne przepisy z art. 197 i nast. k.k.), jak również oddzielnie związanych z przemocą ekonomiczną (takie zachowania mogą zostać potraktowane bądź jako forma znęcania się psychicznego, bądź jako odrębne przestępstwo – np. niealimentacja, kradzież, niszczenie mienia). Kodeks karny wprowadza również typ kwalifikowany znęcania się nad osobą nieporadną ze względu na wiek, stan psychiczny lub fizyczny. 

Pojęcie przemocy domowej uregulowane jest zaś w konwencji stambulskiej, tj. Konwencji o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej z dnia 11 maja 2011 roku, przez Polskę ratyfikowanej w dniu 13 kwietnia 2015 roku, wciąż nie w całości wdrożonej do polskiego porządku prawnego. Konwencja określa przemoc domową jako wszelkie akty fizycznej, seksualnej, psychologicznej lub ekonomicznej przemocy występujące w rodzinie lub gospodarstwie domowym, lub pomiędzy byłymi lub obecnymi małżonkami, lub partnerami, niezależnie od tego, czy sprawca i ofiara dzielą miejsce zamieszkania, czy też nie. Polski ustawodawca nie rozciągnął działania ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie na byłych małżonków czy partnerów. Stąd wobec wszystkich tych osób, które z racji np. wykonywania kontaktów z małoletnimi stosują przemoc wobec drugiego rodzica, nie będzie podstaw do wszczęcia procedury Niebieskiej karty. 

Konwencja nakłada obowiązek zagwarantowania przez strony odpowiedzialności karnej za przemoc psychiczną, stalking, przemoc fizyczną, seksualną (w tym gwałt), wymuszanie małżeństw, genitalne okaleczanie kobiet, wymuszanie aborcji i sterylizacji oraz molestowanie seksualne – a także współudział, podżeganie i usiłowanie wymienionych odrębnie spośród wyżej wskazanych czynów. 

Warto zwrócić uwagę, że według Konwencji dla zaistnienia przemocy seksualnej, czy to dokonania zgwałcenia, innej czynności seksualnej czy też doprowadzenia do podjęcia czynności o takim charakterze wobec osoby trzeciej, wystarczy przesłanka braku zgody osoby na dokonanie czynności. Inaczej niż w polskim kodeksie karnym, który dla uznania przestępstwa zgwałcenia wymaga wyczerpania znamion w postaci przemocy, groźby bezprawnej, czy podstępu, w ogóle zaś nie odwołuje się do podstawowego elementu, jakim niewątpliwie jest brak zgody na zachowanie sprawcy. Konwencja stanowi, że zgoda udzielona musi być przez osobę zdolną do składania oświadczeń woli. Przemoc seksualna ma miejsce wówczas, gdy zachodzi umyślne działanie sprawcy, wymienione w treści przepisu, tj. polegające na penetracji drugiej osoby bądź dokonaniu innej czynności seksualnej wobec drugiej osoby, bez zgody tej osoby. Konwencja posługuje się ponadto pojęciem ofiary przemocy.

Pomimo ratyfikacji przez Polskę konwencji stambulskiej już kilka lat temu, w dalszym ciągu częściowo nie znalazła ona odzwierciedlenia w przepisach krajowych. Wprowadza to chaos pojęciowy i niespójność regulacji. Skutki zaś odczuwają osoby, które ochrony prawnej najbardziej potrzebują – osoby, które przemoc dotknęła. 

Kategorie: In Gremio 134, Felieton

Monika Sokołowska

adwokat

Zobacz najchętniej czytane działy:

  • Kryminalna historia Polski
  • Ślepym Okiem Temidy
  • Temat numeru

Pierwszy Sidebar

Informacje:

  • O In Gremio
  • Redakcja
  • Rada Programowa
  • Zasady współpracy
  • Reklama
  • Polityka prywatności
  • Regulaminy
  • Kontakt
© 2004–2023 In Gremio.