Mija pięć lat, odkąd we współpracy z Transparency International litewska Krajowa Administracja Sądowa stworzyła interaktywny serwis Atviras Teismas („Sąd Otwarty” – www.atvirasteismas.lt). Za jego pośrednictwem obywatele mogą w prosty i szybki sposób uzyskać informacje na temat wydajności wymiaru sprawiedliwości. Do jej oceny służy szereg wskaźników, takich jak liczba spraw danej kategorii załatwiona przez sędziego i przez konkretny sąd, przeciętny czas potrzebny do rozwiązania sprawy, mierzony w latach staż pracy sędziego, czy roczny budżet przewidziany dla sądu. Portal podaje też dane kontaktowe instytucji i poszczególnych sędziów. Strona umożliwia porównanie wyników ilościowych osiąganych przez sędziów i sądy każdego szczebla.
Inicjatywie przyświecała idea transparentności wymiaru sprawiedliwości. Twórcy portalu liczyli, że dzięki zgromadzeniu w jednym miejscu wielu niedostępnych dotąd informacji, nie tylko poziom zaufania obywateli do wymiaru sprawiedliwości wzrośnie, ale i kryteria oceny pracy sędziów staną się bardziej obiektywne i przejrzyste. I rzeczywiście – praca nad wskaźnikami była znakomitą okazją, by zweryfikować użyteczność dotychczasowych miar efektywności. Litewska Rada Sądownictwa wypracowała wówczas nowy wzór służący do obliczania poziomu obciążenia pracą, który uwzględnia poziom skomplikowania sprawy, w tym liczbę osób zaangażowanych w spór, przesłuchanych świadków, roszczeń, itd. Mimo obaw, reakcja sędziów na projekt okazała się pozytywna, a sama strona cieszyła się dużym zainteresowaniem.
Portal oferuje wgląd do danych zgromadzonych po 2009 r., co umożliwia śledzenie zmian wartości wybranych wskaźników w czasie. Niestety, od momentu entuzjastycznego otwarcia serwisu dane nie zostały zaktualizowane. Trudno oprzeć się wrażeniu, że serwis został porzucony. Wynika to najpewniej z konieczności ręcznego wprowadzania danych statystycznych, co stanowi proces czasochłonny i żmudny. Wielka szkoda, że tak ambitny i profesjonalnie przygotowany projekt nie doczekał się kontynuacji.
Inaczej toczą się losy portalu www.poznajsedziego.pl, który uruchomiliśmy w zeszłym roku. Serwis koncentruje się na prezentacji sylwetek kandydatów biorących udział w konkursach na stanowiska sędziowskie oraz na samych konkursach. Wyszukując kandydatów po nazwisku użytkownicy zyskują dostęp do podstawowych informacji na ich temat: ukończonych uczelni, wykonywanego zawodu, ocen ze studiów i egzaminów zawodowych. Katalog konkursów na stanowiska sędziowskie pozwala z kolei dowiedzieć się, którzy kandydaci ubiegali się o stanowisko w danym sądzie, a także porównać ich kwalifikacje. Źródłem tych informacji są uchwały Krajowej Rady Sądownictwa – w nich bowiem zawarty jest życiorys kandydata, zreferowane opinie sędziów-wizytatorów, wyniki głosowań kolegium i zgromadzenia sądu oraz Krajowej Rady Sądownictwa, a także – jeśli znajdowało się w dokumencie – uzasadnienie wyboru osoby przedstawionej Prezydentowi RP z wnioskiem o powołanie na stanowisko sędziowskie.
Obecnie w bazie portalu www.poznajsedziego.pl znajdziemy informacje o wszystkich konkursach na stanowiska sędziowskie (i ich uczestnikach), które rozstrzygnięto od 2018 r. Docelowo w bazie mają znaleźć się także dane dotyczące konkursów, które odbyły się wcześniej; planujemy też zautomatyzowanie procesu pobierania danych.
Wierzymy bowiem – podobnie jak twórcy litewskiego projektu „Sąd Otwarty” – że dostęp do informacji o sądach i sędziach służy wszystkim stronom, przekładając się na transparentność, a w konsekwencji na wzrost zaufania wobec wymiaru sprawiedliwości.
