• Przejdź do głównej nawigacji
  • Przejdź do treści
  • Przejdź do głównego paska bocznego

In Gremio

łączy środowiska prawnicze

  • 2025
    • In Gremio 175
    • In Gremio 176
    • In Gremio 177
  • 2024
    • In Gremio 169
    • In Gremio 170
    • In Gremio 171
    • In Gremio 172
    • In Gremio 173
    • In Gremio 174
  • 2023
    • In Gremio 163
    • In Gremio 164
    • In Gremio 165
    • In Gremio 166
    • In Gremio 167
    • In Gremio 168
  • 2022
    • In Gremio 157
    • In Gremio 158
    • In Gremio 159
    • In Gremio 160
    • In Gremio 161
    • Wydanie specjalne
    • In Gremio 162
  • 2021
    • In Gremio 149
    • In Gremio 150
    • In Gremio 151
    • In Gremio 152
    • In Gremio 153
    • In Gremio 154
    • In Gremio 155
    • In Gremio 156
  • 2020
    • In Gremio 138
    • In Gremio 139
    • In Gremio 140
    • In Gremio 141
    • In Gremio 142
    • In Gremio 143
    • In Gremio 144
    • In Gremio 145
    • In Gremio 146
    • In Gremio 147
    • In Gremio 148
  • 2019
    • In Gremio 127
    • In Gremio 128
    • In Gremio 129
    • In Gremio 130
    • In Gremio 131
    • In Gremio 132
    • In Gremio 133
    • In Gremio 134
    • In Gremio 135
    • In Gremio 136
    • In Gremio 137
  • 2018
    • In Gremio 116
    • In Gremio 117
    • In Gremio 118
    • In Gremio 119
    • In Gremio 120
    • In Gremio 121
    • In Gremio 122
    • In Gremio 123
    • In Gremio 124
    • In Gremio 125
    • In Gremio 126
  • 2017
    • In Gremio 105
    • In Gremio 106
    • In Gremio 107
    • In Gremio 108
    • In Gremio 109
    • In Gremio 110
    • In Gremio 111
    • In Gremio 112
    • In Gremio 113
    • In Gremio 114
    • In Gremio 115
  • 2016
    • In Gremio 98-99
    • In Gremio 100
    • In Gremio 101
    • In Gremio 102
    • In Gremio 103
    • In Gremio 104
  • 2015
    • In Gremio 91-92
    • In Gremio 93
    • In Gremio 94-95
    • In Gremio 96
    • In Gremio 97
  • 2014
    • In Gremio 86
    • In Gremio 87
    • In Gremio 88-89
    • In Gremio 90
  • 2013
    • In Gremio 80
    • In Gremio 81
    • In Gremio 82-83
    • In Gremio 84
    • In Gremio 85
  • więcej…
    • 2012
      • In Gremio 74
      • In Gremio 75
      • In Gremio 76
      • In Gremio 77
      • In Gremio 78
      • In Gremio 79
    • 2011
      • In Gremio 68
      • In Gremio 69
      • In Gremio 70
      • In Gremio 71
      • In Gremio 72
      • In Gremio 73
    • 2010
      • In Gremio 62
      • In Gremio 63
      • In Gremio 64
      • In Gremio 65
      • In Gremio 66
      • In Gremio 67
    • 2009
      • In Gremio 56
      • In Gremio 57
      • In Gremio 58
      • In Gremio 59
      • In Gremio 60
      • In Gremio 61
    • 2008
      • In Gremio 45-46
      • In Gremio 47-48
      • In Gremio 49-50
      • In Gremio 51-52
      • In Gremio 53-54
      • In Gremio 55
    • 2007
      • In Gremio 33
      • In Gremio 34
      • In Gremio 35
      • In Gremio 36
      • In Gremio 37
      • In Gremio 38
      • In Gremio 39-40
      • In Gremio 41
      • In Gremio 42
      • In Gremio 43
      • In Gremio 44
    • 2006
      • In Gremio 21
      • In Gremio 22
      • In Gremio 23
      • In Gremio 24
      • In Gremio 25
      • In Gremio 26
      • In Gremio 27-28
      • In Gremio 29
      • In Gremio 30
      • In Gremio 31
      • In Gremio 32
    • 2005
      • In Gremio 9
      • In Gremio 10
      • In Gremio 11
      • In Gremio 12
      • In Gremio 13
      • In Gremio 14
      • In Gremio 15-16
      • In Gremio 17
      • In Gremio 18
      • In Gremio 19
      • In Gremio 20
    • 2004
      • In Gremio 1
      • In Gremio 2
      • In Gremio 3
      • In Gremio 4
      • In Gremio 5
      • In Gremio 6
      • In Gremio 7
      • In Gremio 8

(Nie) każda decyzja administracyjna może być zmieniona (Art. 154 i 155 k.p.a.)

Dennis Warcholak

Chciałbym zwrócić uwagę na pewien istotny problem ogólnej procedury administracyjnej, który jest często lekceważony lub zupełnie pomijany w praktyce – zwłaszcza na szczeblu organów administracji publicznej. Problem dotyczy trybu zmian decyzji administracyjnych, uregulowanego w treści art. 154 i 155 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (dalej, jako K.p.a.). Wobec tego, że zagadnienie w głównej mierze odnosi się do charakteru prawnego decyzji (związanych i uznaniowych), które mogą być na tej podstawie zmieniane, na potrzeby tej publikacji analiza zostanie ograniczona do postępowania w sprawach zmian decyzji, na mocy których strona nabyła prawo.

Zgodnie z art. 155 i art. 154 § 1 K.p.a., decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony; przepis art. 154 § 2 stosuje się odpowiednio. Zgodnie natomiast z odpowiednio stosownym art. 154 § 2 K.p.a, w przypadkach określonych w § 1 właściwy organ wydaje decyzję w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji. Przede wszystkim pamiętać należy, że przedmiotem postępowania w przedmiocie zmiany lub uchylenia decyzji (art. 155 K.p.a.) bynajmniej nie jest ponowne, merytoryczne jej rozpoznanie. Sprawa taka ogranicza się wyłącznie do badania zaistnienia przesłanek określonych w tym przepisie – istnienia interesu społecznego lub słusznego interesu strony, które mają uzasadniać podjęcie jednego z określonych rozstrzygnięć. Ramy prawne i faktyczne sprawy są natomiast wyznaczone ostatecznym rozstrzygnięciem, stanowiącym podstawę tego postępowania. Ani art. 154, ani art. 155 K.p.a., nie mogą stanowić podstawy do wzruszenia decyzji ostatecznej ze względu na ujawnienie nowych dowodów bądź okoliczności, które mogłyby prowadzić do odmiennych ustaleń niż te, w oparciu o które wydano pierwotną decyzję. Tryby określone w tych przepisach nie służą również usuwaniu wad wydanej decyzji – nieusuniętych w uprzednio zainicjowanym postępowaniu odwoławczym – albowiem temu przeznaczone są z kolei postępowania, o których mowa w art. 145 § 1 K.p.a. (wznowienie postępowania) i art. 156 K.p.a. (stwierdzenie nieważności decyzji). 

Zarówno w orzecznictwie sądów administracyjnych, jak i doktrynie od wielu lat nie został jednoznacznie rozstrzygnięty problem, czy art. 154 i art. 155 K.p.a. mogą być wykorzystywane do ingerowania w każde ostateczne rozstrzygnięcia spraw administracyjnych, a ściślej mówiąc zarówno decyzje związane, jak i uznaniowe. Z jednej strony podnosi się, że skoro w treści tych przepisów brak jest stosownych ograniczeń w ich zastosowaniu, to takich ograniczeń nie sposób wyprowadzać. 

Z drugiej zaś – uwzględniając przede wszystkim wykładnię systemową – odrzuca się powyższy, liberalny pogląd, limitując stosowanie wskazanych przepisów wyłącznie do decyzji uznaniowych. 

Przyjęcie poglądu, że ww. przepisy stanowią podstawę do ingerowania w te rozstrzygnięcia decyzji administracyjnych, które nie są oparte na uznaniu administracyjnym, lecz są rozstrzygnięciami związanymi, nie jest przeze mnie aprobowany. Zgadzam się w całości ze stanowiskiem, zgodnie z którym postępowania nadzwyczajne uregulowane w art. 154 i art. 155 K.p.a. mogą odnieść skutek jedynie wówczas, gdy pierwotnie wydana decyzja (a właściwie jej konkretne rozstrzygnięcia) oparta została na uznaniu administracyjnym, a więc wówczas, gdy organ ma możliwość swobody decyzyjnej w orzekaniu, w ramach której może uwzględnić interes społeczny lub słuszny interes strony. Tylko bowiem w obszarze tego „luzu decyzyjnego” wzgląd na interes społeczny lub słuszny interes strony może doprowadzić do uchylenia lub zmiany decyzji. Nie mogą być zatem uchylane lub zmieniane w tym trybie tzw. decyzje związane, to jest takie, przy wydaniu których przepisy prawa nie pozwalają organom na swobodne uznanie. W mojej ocenie poglądy bardziej liberalne – a więc dopuszczające stosowanie art. 154 i art. 155 K.p.a. właściwie do nieograniczonego katalogu decyzji administracyjnych, są one nieprawidłowe, sprzeczne z wykładnią systemową i godzą w podstawowe zasady postępowania administracyjnego – zasadę praworządności (art. 6 K.p.a.) oraz zasadę trwałości decyzji administracyjnych (art. 16 K.p.a.), doprowadzając w istocie do wykształcenia kolejnych, nieprzewidzianych prawem, instancji administracyjnych. Przyjęcie, że art. 155 w zw. z art. 154 § 1 K.p.a. nie ma zastosowania li tylko do decyzji uznaniowych skutkuje tym, że każde rozstrzygnięcie organu władzy publicznej, nawet takie, które nie mogło zostać ukształtowane odmiennie – w ustalonym stanie faktycznym i prawnym sprawy na dzień jego podjęcia – może być modyfikowane jedynie na podstawie przesłanek słusznościowych, a więc zupełnie oderwanych od podstawy materialno-prawnej. Co prawda, z literalnego brzmienia art. 155 w zw. z art. 154 § 1 K.p.a., bezpośrednio nie wynika, aby taki był jego zakres zastosowania, niemniej jednak przechodząc do wykładni systemowej, a w szczególności uwzględniając zasady zawarte w art. 6, art. 7 i art. 16 K.p.a., inne rozumienie tego przepisu – jako mogącego prowadzić do zmiany wszystkich decyzji administracyjne już choćby z powodu interesu społecznego – jest nieprawidłowe. Przesłanki wymienione w art. 155 w zw. z art. 154 § 1 K.p.a. mają wymiar absolutnie celowościowy, oderwany od podstawy materialno-prawnej decyzji (rozstrzygnięcia). Uwypuklić trzeba, że przesłanki zawarte w art. 155 w zw. z art. 154 § 1 K.p.a. są zbliżone do tych, które organ administracji publicznej uwzględnia właśnie w postępowaniach opartych na uznaniu administracyjnych, co wszakże wypływa z treści jednej z zasad zawartych w art. 7 K.p.a. – zasady uwzględniania z urzędu słusznego interesu obywatela i interesu społecznego.

Oczywiście problem nie powstaje, jeżeli przepisy szczególne przewidują odrębny tryb ingerowania w konkretne ostateczne rozstrzygnięcia administracyjne. Wydaje mi się, że niejednolitość orzecznictwa, ale także poglądów przedstawicieli palestry, powinny skłonić Naczelny Sąd Administracyjny do kategorycznego przesądzenia zarysowanego problemu, poprzez podjęcie stosownej uchwały rozstrzygającej to zagadnienie. 

Kategorie: In Gremio 143, Felieton

Dennis Warcholak

aplikant radcowski, członek Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie

Zobacz najchętniej czytane działy:

  • Kryminalna historia Polski
  • Ślepym Okiem Temidy
  • Temat numeru

Pierwszy panel boczny

Informacje:

  • O In Gremio
  • Redakcja
  • Rada Programowa
  • Zasady współpracy
  • Reklama
  • Polityka prywatności
  • Regulaminy
  • Kontakt
© 2004–2025 In Gremio.