6 grudnia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego odbyła się organizowana przez Wydawnictwo C.H. Beck Ogólnopolska Konferencja Naukowa KPC 2019 – Nowy kształt polskiego procesu cywilnego poświęcona analizie zmian kodeksu postępowania cywilnego wprowadzonych nowelą z dnia 4 lipca 2019 r.
Konferencja, podzielona na trzy panele dyskusyjne, skłaniała do wymiany poglądów i przewidywań co do praktycznego przebiegu postępowania cywilnego, zarówno przedstawicieli środowiska naukowego, jak i przedstawicieli zawodów prawniczych. Na wartość merytoryczną konferencji wpływało również, że w swoich wystąpieniach prelegenci nie tylko dokonywali literalnej wykładni znowelizowanych przepisów, ale także podejmowali próbę odtworzenia intencji przyświecających prawodawcy w ich wprowadzeniu.
Jako szczególnie wzbudzające zainteresowanie uczestników konferencji – w przeważającej mierze przedstawicieli praktyki prawniczej – należy wskazać wystąpienia SSN prof. dr hab. Karola Weitza, SSR prof. UAM dr hab. Marcina Walasika oraz SSA Małgorzaty Stanek ujęte w pierwszym panelu dyskusyjnym. Referaty poświęcone kolejno zagadnieniom – instytucji nadużycia prawa procesowego (art. 41 k.p.c.), zmian wprowadzonych w przepisach o postępowaniu dowodowym oraz organizacji postępowania – odnosiły się do wyzwań stawianych przed profesjonalnymi pełnomocnikami w zakresie czynności podejmowanych przez nich w toku postępowania. Na tym gruncie szczególnie wartościowa była wymiana obaw uczestników konferencji co do rzeczywistego stosowania nowych instytucji, zwłaszcza w zakresie przeprowadzania przez sądy posiedzeń przygotowawczych i sporządzania planu rozprawy oraz ich wpływu na efektywność i szybkość postępowania sądowego. Co niepokojące, niejednokrotnie odpowiedzi na udzielone pytania nie dostarczały ani wykładnia analizowanych przepisów, ani odniesienie do uzasadnienia projektu nowelizacji.
Ożywiona dyskusja miała miejsce także po wystąpieniach prelegentów ujętych w trzecim panelu – za sprawą referatów odnoszących się do zmian przepisów z zakresu uzasadniania i doręczania postanowień (prof. UŁ dr hab. Józef Jagieła) oraz apelacji (dr. hab. Piotr Rylski).
Wystąpienia kolejnych prelegentów oraz następujące po nich dyskusje nader często koncentrowały się wokół niespójności pozostających w mocy przepisów i przepisów znowelizowanych, nieadekwatności przeprowadzonej reformy do realiów funkcjonowania polskiego wymiaru sądownictwa czy niedostatecznego stopnia szczegółowości wprowadzonych regulacji. Co wielokrotnie podkreślano, w ocenie referujących sprawność postępowania cywilnego w nowym kształcie w znaczącej mierze uzależniona będzie bardziej od zdrowego rozsądku przedstawicieli władzy sądowniczej, aniżeli od literalnego brzmienia przepisów. Konstatacja tego rodzaju jest niepokojąca o tyle, że – zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. – głównym jej celem miało być usprawnienie postępowania cywilnego i skrócenie czasu rozpatrywania spraw przez sądy. Trudno jednak przyjąć, by zaproponowane przez ustawodawcę zmiany, sprawiające wrażenie chaotycznych, miały przyczynić się do osiągnięcia tego celu.
W podsumowaniu relacji odpowiednie wydaje się przytoczenie głównej konkluzji wystąpień i dyskusji przeprowadzonych podczas omawianej konferencji – wobec treści wprowadzonej nowelizacji pozostaje wiara w stosowanie przez sądy celowościowej wykładni znaczącej części zmienionych przepisów, bądź podjęcie – zapowiadanej już przez Ministerstwo Sprawiedliwości – interwencji legislacyjnej w usunięciu ich niedoskonałości.