• Przejdź do głównej nawigacji
  • Przejdź do treści
  • Przejdź do głównego paska bocznego
  • 2022
    • In Gremio 157
    • In Gremio 158
    • In Gremio 159
    • In Gremio 160
    • In Gremio 161
    • Wydanie specjalne
    • In Gremio 162
  • 2021
    • In Gremio 149
    • In Gremio 150
    • In Gremio 151
    • In Gremio 152
    • In Gremio 153
    • In Gremio 154
    • In Gremio 155
    • In Gremio 156
  • 2020
    • In Gremio 138
    • In Gremio 139
    • In Gremio 140
    • In Gremio 141
    • In Gremio 142
    • In Gremio 143
    • In Gremio 144
    • In Gremio 145
    • In Gremio 146
    • In Gremio 147
    • In Gremio 148
  • 2019
    • In Gremio 127
    • In Gremio 128
    • In Gremio 129
    • In Gremio 130
    • In Gremio 131
    • In Gremio 132
    • In Gremio 133
    • In Gremio 134
    • In Gremio 135
    • In Gremio 136
    • In Gremio 137
  • 2018
    • In Gremio 116
    • In Gremio 117
    • In Gremio 118
    • In Gremio 119
    • In Gremio 120
    • In Gremio 121
    • In Gremio 122
    • In Gremio 123
    • In Gremio 124
    • In Gremio 125
    • In Gremio 126
  • 2017
    • In Gremio 105
    • In Gremio 106
    • In Gremio 107
    • In Gremio 108
    • In Gremio 109
    • In Gremio 110
    • In Gremio 111
    • In Gremio 112
    • In Gremio 113
    • In Gremio 114
    • In Gremio 115
  • 2016
    • In Gremio 98-99
    • In Gremio 100
    • In Gremio 101
    • In Gremio 102
    • In Gremio 103
    • In Gremio 104
  • 2015
    • In Gremio 91-92
    • In Gremio 93
    • In Gremio 94-95
    • In Gremio 96
    • In Gremio 97
  • 2014
    • In Gremio 86
    • In Gremio 87
    • In Gremio 88-89
    • In Gremio 90
  • 2013
    • In Gremio 80
    • In Gremio 81
    • In Gremio 82-83
    • In Gremio 84
    • In Gremio 85
  • 2012
    • In Gremio 74
    • In Gremio 75
    • In Gremio 76
    • In Gremio 77
    • In Gremio 78
    • In Gremio 79
  • 2011
    • In Gremio 68
    • In Gremio 69
    • In Gremio 70
    • In Gremio 71
    • In Gremio 72
    • In Gremio 73
  • 2010
    • In Gremio 62
    • In Gremio 63
    • In Gremio 64
    • In Gremio 65
    • In Gremio 66
    • In Gremio 67
  • więcej…
    • 2009
      • In Gremio 56
      • In Gremio 57
      • In Gremio 58
      • In Gremio 59
      • In Gremio 60
      • In Gremio 61
    • 2008
      • In Gremio 45-46
      • In Gremio 47-48
      • In Gremio 49-50
      • In Gremio 51-52
      • In Gremio 53-54
      • In Gremio 55
    • 2007
      • In Gremio 33
      • In Gremio 34
      • In Gremio 35
      • In Gremio 36
      • In Gremio 37
      • In Gremio 38
      • In Gremio 39-40
      • In Gremio 41
      • In Gremio 42
      • In Gremio 43
      • In Gremio 44
    • 2006
      • In Gremio 21
      • In Gremio 22
      • In Gremio 23
      • In Gremio 24
      • In Gremio 25
      • In Gremio 26
      • In Gremio 27-28
      • In Gremio 29
      • In Gremio 30
      • In Gremio 31
      • In Gremio 32
    • 2005
      • In Gremio 9
      • In Gremio 10
      • In Gremio 11
      • In Gremio 12
      • In Gremio 13
      • In Gremio 14
      • In Gremio 15-16
      • In Gremio 17
      • In Gremio 18
      • In Gremio 19
      • In Gremio 20
    • 2004
      • In Gremio 1
      • In Gremio 2
      • In Gremio 3
      • In Gremio 4
      • In Gremio 5
      • In Gremio 6
      • In Gremio 7
      • In Gremio 8

In Gremio

łączy środowiska prawnicze

  • Start
  • Adwokaci
  • Radcowie prawni
  • Sędziowie
  • Prokuratorzy
  • Komornicy
  • Notariusze
  • Aplikanci

Compliance Officer – nowy zawód zasługujący na uwagę

Jakub Bouhnouni

Zarządzanie zgodnością w przedsiębiorstwach przeżywa istny boom implementacyjny wśród polskich przedsiębiorców. Do niedawna compliance było znanym pojęciem jedynie dla spółek będących podmiotami związanymi z zagranicznymi spółkami – matkami. Dziś, ze względu na postępującą globalizację, silny wzrost gospodarczy i regularne wdrażanie rozwiązań międzynarodowych do polskiego porządku prawnego compliance już nie jest „nice to have”, ale po prostu „must have”, co skutkuje również pojawieniem się nowego zawodu prawniczego, jakim jest stanowisko Compliance Officera.

Pojęcie compliance

Compliance, czyli zarządzanie zgodnością, to materia intra- i interdyscyplinarna, która wymaga stosowania różnych dziedzin nauk, w szczególności: prawa, zarządzania przedsiębiorstwem, informatyki oraz zarządzania projektami. Osoby zatrudnione w dziale compliance odpowiedzialne są za koordynowanie działań danej organizacji w sposób zgodny z obowiązującym prawem krajowym jak i międzynarodowym. Immanentnym elementem skutecznej kontroli wewnętrznej w zakresie zgodności z prawem jest Compliance Management System. Jest to system zarządzania zgodnością opracowany na potrzeby danej organizacji, biorąc pod uwagę charakter prowadzonej działalności, strukturę organizacyjną, zasoby pieniężne i osobowe. W bardzo dużym uproszczeniu oparty jest na znanym z zarządzania projektami cyklu Deminga: „Plan-Do-Check-Act” (zaplanuj, działaj, sprawdź, reaguj). Ma na celu zagwarantowanie ciągłego ulepszania procesu monitorowania zgodności z prawem działania przedsiębiorstwa. Konkretne przykłady elementów, jakie są pod kontrolą „CMS” są płynne, jednak najbardziej powszechne to na np.: weryfikacja partnerów biznesowych, zgodność z prawem konkurencji i konsumentów, przeciwdziałanie korupcji, HR compliance (zarządzanie zgodnością w dziale kadr: przeciwdziałanie dyskryminacji, mobbingowi, weryfikacja współpracy z agencjami pracy tymczasowej etc.), przetwarzanie danych osobowych czy zgodność podatkowa przedsiębiorstwa (tax compliance). Warto również wspomnieć o regulacjach będącymi „dobrymi praktykami” (soft law), które nie są regulowane na poziomie ustawodawczym. Są to w szczególności międzynarodowe normy Międzynarodowej Organizacji ds. Standaryzacji (ISO), Dobre Praktyki Spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych 2021, wytyczne Centralnego Biura Antykorupcyjnego dla sektora publicznego i sektora przedsiębiorców. Na szczególną uwagę zasługują normy ISO, które nie tylko skutecznie pomagają w poprawnej konstrukcji danych procedur, ale również (po uzyskaniu certyfikacji) stanowią świadectwo zgodności procesów z prawem dla kontrahentów biznesowych. 

Oprócz formuły kontrolnej i audytowej, funkcja compliance może przyjmować formułę doradczą dla działań biznesowych. W znacznej większości przedsiębiorstw tak faktycznie się dzieje, szczególnie gdy dział prawny połączony jest z działem compliance osobowo. Nowoczesny CMS powinien pełnić rolę nie tylko mitygującą i wskazującą zagrożenia, ale również musi wspomagać aktywnie biznes i ułatwiać działania komercyjne. Skuteczny CMS nie powinien jedynie pokazywać zagrożenia i polaryzować rekomendacje dla zarządu danej spółki, ale przedstawiać rozwiązania prowadzące do jak największego zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia danego zagrożenia oraz jego skutków. A zagrożeń jest wiele. Oprócz ryzyk pieniężnych (odszkodowania, zadośćuczynienia, kary administracyjne), wizerunkowych (ryzyko utraty partnerów biznesowych, którzy coraz częściej wymagają od swoich partnerów wprowadzenia zasad etycznych), istnieje również ryzyko w postaci odpowiedzialności karnej członków zarządów i innych osób decyzyjnych w danej spółce. Warto jednak zaznaczyć, że specyfika prawa karnego powoduje, że nie można mówić o zapewnieniu zgodności działalności gospodarczej z prawem karnym, ponieważ rozproszenie przepisów szczególnych niektórych ustaw (znanych w poszczególnych ustawach jako „przepisy karne”) szczególnie utrudnia ograniczenia wystąpienia danego ryzyka. Przestępstwa gospodarcze są zawarte w rozdziale XXXVI kodeksu karnego. Przykładowo można wyliczyć najczęstsze dla compliance typy czynów zagrożonych: karalna niegospodarność (art. 296 § 1-4 k.k.), czynne i bierne łapownictwo menedżerskie (art. 296a § 1-4 k.k.), oszustwo finansowe (art. 297 § 1 k.k.), pranie pieniędzy (art. 299 § 1, 2 oraz 5-6a k.k.) czy udaremnienie zaspokojenia wierzyciela (art. 300 § 1-3 k.k. oraz art. 301 k.k.). Warte podkreślenia jest również, że większość przepisów związanych z przestępstwami w obrocie gospodarczym ma charakter umyślny: w zamiarze ewentualnym lub pośrednim. Towarzyszy im zatem przewidywanie zaistnienia określonych następstw, na które sprawca się godzi. Przestępstwami stypizowanymi w ustawach szczególnych są np. art. 156 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu (przestępstwa związane z niedopełnieniem obowiązków ustawowych) czy art. 586 kodeksu spółek handlowych (niezgłoszenie upadłości). 

To lakoniczne streszczenie istoty compliance oraz CMS ma na celu wskazanie ekstraordynaryjnej charakterystyki tego zagadnienia i udowodnienie potrzeby jego posiadania w każdym przedsiębiorstwie, ponieważ może pomóc w udowodnieniu dochowania należytej staranności. Osobą, która koordynuje i zarządza całym tym procesem jest Compliance Officer, który bardzo często wykonuje swoje zadania we współpracy z prawnikiem in house.

Compliance Officer

Funkcja oficera compliance nie została prawnie uregulowana. Zakres obowiązków osoby na tym stanowisku ustalany jest umownie biorąc pod uwagę charakter działalności danego przedsiębiorstwa oraz bieżące potrzeby. W praktyce, compliance officerem jest często osoba wykonująca zadania prawnika in house, a nawet inspektora danych osobowych. Warto wskazać, że połączenie roli compliance oficera i inspektora danych osobowych nie znajduje aprobaty wśród przedstawicieli tych zawodów (zbyt duży zakres obowiązków, niedający się połączyć w „jednym etacie”) oraz organów administracji publicznej krajów członkowskich UE (Belgijski Urząd Ochrony Danych Osobowych 28 kwietnia 2020 r. nałożył grzywnę w wysokości 50.000,00 EUR na spółkę, w której łączono te dwa stanowiska). Należy jednak pamiętać, że zakres obowiązków oficera compliance zależny jest od profilu działalności danej spółki. Compliance Officer nie tylko powinien posiadać odpowiednią wiedzę z wielu dziedzin prawa, ale również rozwinięte umiejętności miękkie, analityczne, zdolności przywódcze i inne (np. umiejętność wzbudzania zaufania, otwartość i zdolności komunikacyjne). Nierozerwalnym kompanem oficera compliance jest również stres i naciski ze strony np. zarządu, który może nie podzielać licznych obaw przedstawianych w wyniku przeprowadzonego audytu danej dziedziny CMS. Znaczna większość oficerów compliance ma wykształcenie prawnicze i są przyporządkowani organizacyjnie prezesowi zarządu i wskazanemu członkowi zarządu. W zakresie umiejscowienia pozycji Compliance Officera należy wskazać, że powinien być on w pełni niezależny (podobny wymóg jest wskazany w RODO, dotyczący funkcji Inspektora Ochrony Danych). Aby mógł w sposób rzeczywisty wywiązywać się ze swoich obowiązków, oficer compliance powinien mieć szereg uprawnień, w szczególności: mieć bezpośredni kontakt z członkami zarządu i rady nadzorczej, wstęp na posiedzenia zarządu i rady nadzorczej, dostęp do istotnych dokumentów, jak i mieć dokładnie określone uprawnienia kontrolne nienaruszające właściwości innych działów przedsiębiorstwa. 

Compliance Officer
– ciekawa alternatywa

Praca w roli compliance officera może być intratną drogą po ukończeniu studiów prawniczych, a nawet szansą na przebranżowienie. Z roku na rok zauważany jest postęp w rozwoju sektora zarządzania zgodnością z przepisami w przedsiębiorstwach. W 2018 roku 20% mniej ankietowanych oficerów compliance wskazywało wykształcenie prawnicze niż w 2021 roku, co sugeruje coraz większe zainteresowanie tym zawodem wśród absolwentów studiów prawniczych. Nie można odmówić tematyce compliance multizadaniowości, wymagających zadań i ciekawych codziennych obowiązków. Pewnym jest, że z biegiem czasu zawód Compliance Officera będzie coraz bardziej doceniany i pożądany. •

Kategorie: In Gremio 160, Felieton

Jakub Bouhnouni

ekspert ds. prawnych i compliance

Zobacz najchętniej czytane działy:

  • Kryminalna historia Polski
  • Ślepym Okiem Temidy
  • Temat numeru

Pierwszy Sidebar

Informacje:

  • O In Gremio
  • Redakcja
  • Rada Programowa
  • Zasady współpracy
  • Reklama
  • Polityka prywatności
  • Regulaminy
  • Kontakt
© 2004–2023 In Gremio.