Mija już miesiąc od Kongresu Prawników Polskich – historycznego wydarzenia zorganizowanego 20 maja 2017 r. w Katowicach przez środowisko adwokackie, sędziowskie i radcowskie. Powoli opadają emocje i można już z pewnym dystansem podsumować jego efekty. 

Planując Kongres oczekiwaliśmy dialogu pomiędzy nami – prawnikami, ale też z przedstawicielami rządu. I o ile możemy mówić o pełnym sukcesie na tym pierwszym polu, to na tym drugim o połowicznym. Doceniam, że na Kongres przybyli min. Andrzej Dera i min. Marcin Warchoł, którzy reprezentowali Prezydenta RP oraz ministra sprawiedliwości. Liczyliśmy, że usłyszymy od naszych gości zapewnienia o chęci współpracy i otwarciu na dialog, jednak takie deklaracje nie padły. Żałuję, bo uważam, że dialog jest zawsze lepszym rozwiązaniem niż narzucone rozwiązania. Konsensus zawsze stanowi wartość wypracowaną przez dialog.

Wolę się jednak skupić na pozytywnych stronach tego wydarzenia. Dyskusja, w której uczestniczyliśmy, pokazała, że jako prawnicy potrafimy merytorycznie rozmawiać o sprawach polskiego wymiaru sprawiedliwości, stawiając w centrum zainteresowania obywatela. Bo to dla niego trzeba reformować wymiar sprawiedliwości. Co do tego faktu wszyscy byliśmy zgodni. To obywatel musi mieć ułatwiony dostęp do sądu, a co za tym idzie niższe opłaty sądowe, wyroki, które będą zapadać w rozsądnym terminie, ułatwione procedury, to obywatel musi rozumieć orzeczenie sądu. Uczestnicy podkreślali też, że to właśnie w interesie obywateli jest niezależność sądów i niezawisłość sędziów. Wszelkie próby naruszenia trójpodziału władzy nie tylko łamią konstytucję, ale są przede wszystkim antyobywatelskie.

Konkluzją Kongresu Prawników Polskich była uchwała, w której wskazaliśmy na to, co jest najważniejsze w reformie wymiaru sprawiedliwości XXI wieku. Po pierwsze, organizacja sądów w taki sposób, aby zapewnić w nich efektywność udzielanej ochrony prawnej, po drugie uproszczenie procedur i wprowadzenie instytucji sprzyjającej szybkiemu zakończeniu sporów, a po trzecie zagwarantowanie niezależnego i transparentnego sądownictwa jako warunku koniecznego w niezawisłym orzekaniu przez konkretnego sędziego. W uchwale zwróciliśmy też uwagę na konieczność zaangażowania w proces legislacyjny prawników oraz apelowaliśmy o unikanie antagonizujących postaw w relacjach prawa i polityki w prowadzonych debatach.

Istotnym postulatem uchwały jest wskazanie na konieczność powołania Społecznej Komisji Kodyfikacyjnej, skupiającej różne zawody prawnicze.

Jej zadaniem będzie przygotowanie konkretnych projektów ustaw lub nowelizacji dotyczących wymiaru sprawiedliwości. Projektami będziemy chcieli zainteresować w pierwszej kolejności oczywiście rządzących. Jeżeli jednak nie będą nimi zainteresowani, to przekażemy je innym podmiotom posiadającym inicjatywę ustawodawczą – prezydentowi lub klubom parlamentarnym. Zrobimy wszystko, żeby nasze propozycje ujrzały światło dzienne i nie zmarnowały się. Jestem po rozmowach z panem prof. Krystianem Markiewiczem, prezesem Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia oraz z panem mecenasem Maciejem Bobrowiczem, prezesem Krajowej Rady Radców Prawnych. Obecnie kształtuje się skład osobowy Komisji. Priorytetem będą propozycje zmian przepisów dotyczących kwestii proobywatelskich związanych z ułatwieniem dostępu do wymiaru sprawiedliwości. Pierwszych efektów pracy możemy się spodziewać do końca tego roku.

Kongres Prawników Polskich był niewątpliwie sukcesem. Zwrócili na to uwagę nie tylko organizatorzy i uczestnicy, ale również publicyści. Kongres pokazał, że gdy w grę wchodzą takie wartości jak niezależność sądów, niezawisłość sędziów czy autonomia samorządów prawniczych, środowiska prawnicze mówią jednym głosem. Nie było to spotkanie dla wspólnego utyskiwania, ale miejscem konstruktywnych dyskusji i rozsądnych propozycji działań, mających na celu usprawnienie wymiaru sprawiedliwości. Kongres był wreszcie sukcesem frekwencyjnym. Wzięło w nim udział ponad 1500 osób – 435 adwokatów, 454 sędziów, 304 radców prawnych oraz 388 przedstawicieli innych zawodów prawniczych. Na Kongres przybyli też znakomici goście, m.in.: Kean Lenaerts, prezes Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, sędzia prof. Małgorzata Gersdorf, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, sędzia Dariusz Zawistowski, przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa wraz z członkami KRS-u, dr Adam Bodnar, Rzecznik Praw Obywatelskich, Draginja Nadaždin, szefowa polskiego oddziału Amnesty International, Nuria Diaz Abad, prezes Europejskiej Sieci Rad Sądowniczych.

Korzystając z gościnnych łam „In Gremio” chciałbym serdecznie podziękować wszystkim uczestnikom Kongresu, a w szczególności adwokatom, którzy zaangażowali się organizacyjnie i merytorycznie w przygotowanie tego przedsięwzięcia. To, że Kongres spełnił nasze oczekiwania, to Wasza – Drogie Koleżanki i Koledzy – zasługa.