Ciekawymi i godnymi odnotowania wydarzeniami, które odbywały się w ostatnich miesiącach tego roku, były spotkania prawników organizowane w ramach grantu zatytułowanego The Charter of Fundamental Rights of the European Union in action (tj. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej w działaniu).
Tytułem wprowadzenia wskazać należy, iż powyższy projekt, łączący teoretyczne wykłady z praktycznymi warsztatami, ma na celu, w szczególności, opracowanie kompleksowego programu szkoleniowego i zapewnienie jego uczestnikom możliwości rozwoju i poszerzenia wiedzy na temat zakresu oraz znaczenia Karty Praw Podstawowych, jak również ułatwienie wymiany doświadczeń oraz najlepszych praktyk. Nadmienić trzeba, iż grantodawcą jest Komisja Europejska, natomiast koordynatorem przedmiotowego projektu Centro de Estudios Sociais (Centrum Studiów nad Społeczeństwem) na Uniwersytecie Coimbry w Portugalii. Natomiast beneficjentami grantu (tzw. „co-beneficiaries”) są – obok jego koordynatora – także Institut de Drets Humans de Catalunya (Instytut Praw Człowieka z Katalonii), Uniwersytet w Barcelonie (Hiszpania), Utrecht School of Law, Universiteit Utrecht (Holandia) oraz Uniwersytet Szczeciński. Udział Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia Oddział w Szczecinie w przedmiotowym projekcie wynika zaś z nawiązania przezeń współpracy z profesorem Pasquale Policastro z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego.
W ramach nawiązanej współpracy, w okresie kwiecień – maj 2018 r., odbyły się cztery szkolenia sędziów na temat stosowania Karty Praw Podstawowych UE w orzecznictwie sądów (w tym trzy szkolenia miały miejsce w Szczecinie, zaś jedno w Koszalinie). Spotkania prowadzili znamienici prelegenci, m.in. prof. Pasquale Policastro oraz prof. Teresa Freichest, którzy w przystępny sposób wprowadzili uczestników w interesującą tematykę wdrażania i stosowania praw podstawowych w przestrzeni europejskiej.
Kolejno, w dniu 18 maja 2018 r., w sali konferencyjnej Sądu Okręgowego w Szczecinie miała miejsce sesja wymiany doświadczeń w zakresie implementacji Karty Praw Podstawowych w różnych państwach członkowskich (tj. tzw. EEW – Experience Exchange Workshop), na której goszczono ponad dwudziestu prawników (sędziów, prokuratorów i adwokatów) z Portugalii, Hiszpanii i Holandii. Celem tych warsztatów była dyskusja na temat stosowania Karty w poszczególnych krajach członkowskich grantu oraz wyodrębnienie podstawowych linii orzeczniczych i analiza ich wzajemnych relacji. W sesji naukowej wzięli udział m.in. następujący zagraniczni Goście:
1) przedstawiciele Portugalii: Ana Cristina Afonso (prokurator), Ana Marques Proença (sędzia z zadaniami szkoleniowymi), Leonor Chastre (adwokat), Sandra dos Reis Luís (sędzia), Sílvia Gil Saraiva (sędzia z zadaniami szkoleniowymi),
2) przedstawiciele Holandii: Bert van Lierop (adwokat), Jarinde Temmink Tuinstra (adwokat), Julian Simonis (pracownik Zespołu Analiz, Biuro Prokuratora), Marion Soffers (sędzia), Neal Blomjus (sędzia, poprzednio Przewodniczący Rady Konsultacyjnej Europejskiego Trybunału Praw Człowieka),
3) przedstawiciele Hiszpanii: Aida Perez (adwokat), David Querol (adwokat), Ingrid Perez (adwokat), Joakim Brage (sędzia), Rosa Maria Garcia (sędzia).
Warto nadmienić, iż wcześniej podobne spotkanie odbyło się w Utrechcie (Holandia) i zaowocowało interesującą wymianą doświadczeń między prawnikami wywodzącymi się z różnych kultur prawnych oraz praktyk sądowniczych.
Na zakończenie projektu, w dniach 18-20 maja 2018 r., siedemdziesięciu czterech polskich sędziów, wspólnie z zagranicznymi gośćmi, wzięło udział w weekendowej konferencji wyjazdowej, która odbywała się w hotelu Woiński Spa w Lubniewicach, nad malowniczym jeziorem Lubiąż. Jej uczestnicy prowadzili żywą i aktywną dyskusję, wymieniali ciekawe doświadczenia na temat stosowania Karty Praw Podstawowych UE oraz dzielili się wzajemnie uwagami na temat warsztatu pracy sędziów w Polsce, Portugalii, Holandii i Hiszpanii. Jak podkreślił profesor Pasquale Policastro, pełniący funkcję koordynatora grantu w Polsce, dla ochrony praw podstawowych najistotniejsze znaczenie mają obecnie postępowania, które toczą się na co dzień przed sądami powszechnymi. W tym kontekście w pewien sposób „słabnie” rola Trybunałów i Sądów najwyższych szczebli. Nie do przecenienia jest natomiast – w opinii ww. prelegenta – rola pytań prejudycjalnych formułowanych przez sądy podstawowych szczebli orzeczniczych do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Nadto, w głównych wątkach naukowej dyskusji, która podsumowywała prezentacje grantu, poruszono zagadnienie prawa sędziów do wyrażania publicznie swoich opinii i stanowisk w obronie niezależności sądów i niezawisłości sędziów. W kolejnych wypowiedziach odniesiono się także m.in. do kwestii mechanizmów ochronnych niezawisłości sędziów w krajach Europy Zachodniej. W tym kontekście prelegenci wskazali na możliwość stowarzyszania się sędziów, jak również na dorobek europejskich aktów prawnych, umacniających zasadę niezawisłości sędziowskiej.
Warto podkreślić, iż w ocenie wybitnych zagranicznych prelegentów, sędziowie polscy są bardzo wysoko oceniani poza granicami, także jako sędziowie europejscy.
Słowa serdecznego podziękowania kieruję do Sędziego Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie – Pana Ryszarda Rutkowskiego oraz Sędziego Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie – Pana Grzegorza Szacoń za wsparcie merytoryczne udzielone przy redagowaniu niniejszego sprawozdania.
