Aktualnie aplikacja adwokacka kieruje się scentralizowanym programem szkolenia, który na pewno nie jest wolny od wad. Funkcjonuje jednak na tyle elastycznie, że reaguje na pojawiające się sugestie i propozycje w tym zakresie. Obecnie wszystkie Rady realizują procesy szkolenia w oparciu o Regulamin odbywania aplikacji adwokackiej przyjęty uchwałą numer 55/2011 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 19 listopada 2011 r.
Spadające od kilku lat zainteresowanie aplikacją adwokacką spowodowało na obecnym etapie możliwość łączenia poszczególnych lat szkoleniowych we wspólnej realizacji bloków tematycznych. Sytuacja ta dla naszej Izby będzie bardziej czytelna po wrześniowym egzaminie wstępnym. Ilość rozpoczynających „pierwszoroczniaków” pozwoli wypracować w miarę pilnie instrumenty praktyczne do wykorzystania teorii, jak też możliwości poszerzenia i usystematyzowania zdobytej wiedzy dla efektywnego jej wykorzystania w toku bieżącej praktyki w kancelariach, sądach i prokuraturze.
Przechodząc do rozważań dotyczących pilnego udoskonalenia szkolenia wskazuję, że w dniach 20-23 września 2018 r. w Białymstoku odbędzie się coroczna jesienna Konferencja Kierowników Szkolenia Aplikantów Adwokackich, w której uczestniczyć będą także członkowie Komisji Kształcenia działającej przy NRA. Komisja ta, wbrew niektórym negatywnym głosom, nie tylko przygotowuje projekty aktów regulujących zasady odbywania aplikacji adwokackiej, ale opracowuje założenia tematyczne do prowadzenia zajęć. Wprowadza też mechanizmy wzmacniające efektywny i praktyczny wymiar szkolenia. Praca w komisji to nie tylko, jak widzą to niektórzy, dwukrotne spotkanie w każdym roku, ale stała wymiana osobista i pisemna w zakresie przyjętych stanowisk, czy przygotowywanych projektów na potrzeby zwiększenia efektywności szkolenia.
Udział mój w konferencji białostockiej przewidziany jest w podwójnej roli i dlatego zależy mi bardzo na przekazaniu przez Państwa swoich sugestii, spostrzeżeń i uwag, które zostaną wykorzystane następnie przy przygotowaniu nowego ramowego programu szkolenia. Program ten musi być zgodny z wytycznymi uchwały NRA z dnia 7 kwietnia 2018 r. podjętej w przedmiocie modelowych założeń aplikacji adwokackiej. Stanowisko, jakie wypracuje ostatecznie Prezydium NRA, będzie wiążące dla wszystkich Rad w tym zakresie. Ma ono dotyczyć szkolenia rozpoczynającego się dla nowych roczników z dniem 1 stycznia 2019 r. Pozostałe lata mają realizować się do końca swojej aplikacji według dotychczasowych założeń programowych.
Stosowanie dowolności będzie z wyraźną szkodą dla aplikantów. Oczekuję uwag i spostrzeżeń w tych kwestiach ze strony najbardziej zainteresowanych, tj. samych aplikantów wszystkich lat, bo jest to mówiąc kolokwialnie „ich czas”. Zachęcam do lektury wspomnianej wyżej uchwały, albowiem traktuje ona nie tylko o modelu finansowania aplikacji wyłącznie ze środków pochodzących od aplikantów na poziomie Izby, ale także w ramach uzasadnionej potrzeby przy wsparciu ze strony NRA. Gospodarka finansowa Izb powinna być, co podkreślano wielokrotnie, bardzo czytelna i uwzględniająca zgodnie z założeniami modelowymi dwa czynniki:
– wielkość koniecznych wydatków do zrealizowania zadań publicznych w zakresie szkolenia aplikantów,
– rozmiar środków pochodzących z opłat aplikacyjnych (czesne oraz składka samorządowa, płacona po egzaminie do czasu formalnego wpisu) w realizacji w stosunku do wielkości osobowej adwokatów danej Izby.
Białostocka konferencja będzie miała charakter bardzo merytoryczny i od wszystkich Państwa, nie tylko obecnych i przyszłych patronów, ale także od aplikantów będzie zależał poziom szkolenia i właściwy dobór wykładowców. Postuluje się jako novum wprowadzenie do programu obowiązkowego kolokwiów dla III roku, a także dobrowolnej próby egzaminu adwokackiego, przed jego przeprowadzeniem. Nie zapominajmy jednak, że diabeł tkwi w szczegółach i ma to przełożenie na budżet oraz posiadane środki finansowe i prawidłowe nimi gospodarowanie dla dobra aplikantów.
Reasumując doświadczenia szczecińskie i trwające przygotowania do zmodyfikowania Regulaminu odbywania aplikacji wyjątkiem winno być zmniejszenie stawki wynagrodzenia dla wykładowców. Można stosować jej zróżnicowanie w zależności od kompetencji, wiedzy i stopnia zaangażowania. Już dzisiaj dostrzegam problem, który pojawić się może za kilka miesięcy w naszej Izbie w zakresie bardzo istotnym – szkolenia z zakresu prawa podatkowego. To szczególna wiedza prowadzącego zajęcia, od którego wymaga się bardzo praktycznego podejścia
do tego trudnego i nie każdemu bliskiego przedmiotu. Docierają do mnie głosy wykładowców z innych przedmiotów o stosunkowo niskiej stawce godzinowej i dużym nakładzie pracy do przygotowania się do przeprowadzenia zajęć. Konieczne jest ponadto wzmocnienie samorządu aplikantów adwokackich poprzez wspieranie ich inicjatyw i zapewnienie pomocy organizacyjnej.
Za osobistą porażkę, jako kierownika szkolenia, uważam brak możliwości zorganizowania w bieżącym roku będącego już tradycją wyjazdu szkoleniowo – integracyjnego, z uwagi na przyjęty budżet aplikantów. Z uwagi na różnice w programach szkolenia aplikantów adwokackich i radcowskich, mimo sugestii ze strony Rady, nie udało się zrealizować tego przedsięwzięcia, mającego na celu wspólne szkolenia, co miało obniżyć koszty.
Ramowy program szkolenia, a w konsekwencji plany szkolenia przyjmowane przez wszystkie Izby, nie powinien moim zdaniem przywoływać systematyki kodeksowej lub programu uniwersyteckiego w zakresie kształtowania przedmiotowego podziału zajęć. Już na marginesie podnoszę w imieniu aplikantów obawy dotyczące zmiany terytorialności egzaminu końcowego. Nie wolno dopuścić do sytuacji by egzamin aplikantów Naszej Izby odbywał się w latach następnych w Poznaniu (takie są realne zamysły) z uwagi na rzekome zmniejszenie kosztów. Generowanie tych zmian będzie jednak poważnym osobistym wydatkiem związanych z praktycznie tygodniowym pobytem aplikantów poza miejscem zamieszkania, a także uniemożliwi realizację repetytoriów, na co „rzekomo” kładzie się obecnie duży nacisk.
Mam nadzieję, że podzielicie się Państwo ze mną swoimi uwagami, sugestiami i spostrzeżeniami, które będę mógł w pełni wykorzystać na wrześniowej konferencji w Białymstoku.