Tymczasowe aresztowanie jest najsurowszym ze środków zapobiegawczych przewidzianych przez Kodeks postepowania karnego. Powinno być stosowane absolutnie wyjątkowo. Tak jak inny środek zapobiegawczy – zawieszenie w wykonywaniu zawodu, które jest dotkliwym ograniczeniem praw i wolności podejrzanego, a w przypadku adwokata z jednej strony oznacza pozbawienie go możliwości zarobkowania, z drugiej – pozbawienie ochrony prawnej jego klientów.
Z opublikowanych w ostatnim czasie przez Prokuraturę Krajową danych wynika, że sądy uwzględniają ok. 90% wniosków o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Stanowić to ma potwierdzenie wysokiej jakości działań prokuratury w tej materii.
Jak wygląda sytuacja w Szczecinie – w sprawach zatrzymywanych adwokatów Szczecińskiej Izby Adwokackiej, nagłaśnianych wielokrotnie przez media? Zupełnie odmiennie.
Tu, w ostatnich czterech latach, skuteczność wniosków o areszt składanych przez szczecińskie prokuratury wobec tutejszych adwokatów jest diametralnie inna od przytaczanych ogólnych wyników krajowych i wynosi 0%.
Z posiadanych przez izbę danych wynika, że w 2019 r. jednostki prokuratury wyższego rzędu w Szczecinie wystąpiły z trzema wnioskami o areszt wobec szczecińskich adwokatów, w 2021 r. z jednym wnioskiem, a w marcu 2023 r. – z dwoma. W tych sześciu łącznie przypadkach, dotyczących pięciu adwokatów (w stosunku do jednego wnioski takie były składane dwukrotnie, w dwóch różnych sprawach), w pięciu sądy prawomocnie ani razu nie zastosowały tymczasowego aresztowania (szósta, ostatnia ze spraw jest jeszcze procedowana w postępowaniu zażaleniowym – sąd I instancji nie uwzględnił wniosku prokuratury).
Co więcej w czterech z tych spraw, dotyczących czterech szczecińskich adwokatów, sądy wręcz uznały, że nie zachodzi duże prawdopodobieństwo popełnienia zarzucanych im czynów. Tylko w dwóch sprawach (dotyczących tego samego adwokata) sąd takie prawdopodobieństwo przyjął, uznając jednak, że areszt nie jest potrzebny. Z kolei w ostatnich dwóch latach szczecińskie prokuratury decydowały się na zastosowanie wobec adwokatów należących do naszej izby środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w wykonywaniu zawodu dwukrotnie, ostatnio w lutym 2023 r. I dwukrotnie sądy go uchylały. Należy dodać, że środek taki prokuratura zastosowała wobec adwokata kolejny raz w ostatni piątek, raptem dzień po uchyleniu w stosunku do niego przez sąd tymczasowego aresztowania. Adwokatura będzie bacznie monitorować, czy i tym razem środek ten zostanie uchylony na skutek sądowej kontroli.
Dlaczego tutejsze prokuratury składają wobec adwokatów niezasadne wnioski o areszt? Dlaczego decydują się, jak się następnie okazuje bezzasadnie, zabierać im prawo do wykonywania zawodu?
To wszystko nie tyle niepokoi, co wręcz bulwersuje adwokaturę i budzi emocje po stronie każdego szczecińskiego adwokata.
W ostatnią sobotę, 15 kwietnia 2023 r., podczas corocznego Zgromadzenia Szczecińska Izba Adwokacka podjęła uchwałę, w której negatywnie oceniła działania procesowe podejmowane przez organy ścigania wobec członków izby w ostatnim czasie, które w toku następczej kontroli przez sądy zostały ocenione jako jednoznacznie nieuzasadnione. Adwokaci, jako osoby wykonujące zawód zaufania publicznego, którego istotą jest ochrona praw człowieka i obywatela – w tym realna realizacja przysługującego każdemu prawa do obrony i prawa do rzetelnego procesu karnego – nie mogą być obiektem nieuzasadnionych działań ze strony organów państwa. Dotyczące członków Szczecińskiej Izby Adwokackiej ostatnie wnioski o zastosowanie tymczasowego aresztowania lub zawieszenia w wykonywaniu zawodu adwokata, które uznane zostały przez sądy za bezzasadne, dowodzą zdaniem Zgromadzenia SIA, iż organy ścigania w sposób jawny naruszają prawa tak adwokatów, jak i osób, które im powierzyły obronę. Zgromadzenie SIA podkreśliło również w treści uchwały, że przypadki nieprawidłowego postępowania prokuratorów wobec adwokatów mogą nosić znamiona co najmniej deliktów dyscyplinarnych. •
PS Powyższe oświadczenie zostało wydane 17 kwietnia 2023 r., a 20 kwietnia Sąd Okręgowy w Szczecinie rozpoznał zażalenie prokuratury na niezastosowanie aresztu w szóstej z przywoływanych spraw. Sąd odwoławczy utrzymał w mocy korzystne dla adwokata orzeczenie sądu rejonowego.
