Studia prawnicze dają podstawy w głównych dziedzinach prawa, takich jak prawo konstytucyjne, cywilne, karne, administracyjne czy pracy. Na tej bazie młodzi prawnicy podejmują decyzję o kontynuowaniu kariery zawodowej w ramach wybranej aplikacji, w administracji publicznej lub bezpośrednio w biznesie.

Jednak pięć lat nauki to za mało, by odkryć mniej popularne, ale równie ciekawe obszary, na przykład prawo kanoniczne, energetyczne, nowych technologii, compliance (do którego zaliczyć można głośne w ostatnich latach tematy: sygnalistów, ochrony danych osobowych, przepisów antykorupcyjnych, ochrony środowiska oraz dobrych praktyk biznesowych), czy też prawo szeroko pojętej gospodarki morskiej.Często studenci nawet nie wiedzą o istnieniu takich gałęzi lub sektorów.

Konferencja „Prawnik w branży morskiej”

Właśnie tutaj swoją rolę odgrywają branżowe spotkania i konferencje naukowe. Jedną z nich jest konferencja: „Prawnik w branży morskiej – wypadki, porty, stocznie, offshore wind”, którą w bliskiej współpracy z uczelnią zorganizowaliśmy 6 listopada 2024 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. 

Chcieliśmy pokazać studentom, że Szczecin – stolica regionu naturalnie związanego z wodą, wiatrem i morzem – jest miejscem, w którym można ciekawie się realizować oraz wykorzystać prawniczą wiedzę w rozwijającej się gospodarce morskiej.

Postawiliśmy na praktykę

Dzięki inwestycjom na Pomorzu Zachodnim firmy w tym sektorze rozwijają się dynamicznie, a zapotrzebowanie na prawników stale rośnie. Głównym celem naszej konferencji było uświadomienie tego studentom i podzielenie się naszym dotychczasowym doświadczeniem.

Konferencja miała wymiar praktyczny, teorii nie było praktycznie w ogóle. Zaprosiliśmy specjalistów z branży – i to nie tylko prawników, aby pokazać dwie perspektywy współpracy: klienta i prawnika. 

Podzieliliśmy całość na cztery panele tematyczne:

1) Prawnik w portach i stoczniach – prelegent Rafał Zahorski (Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście, były wieloletni pełnomocnik marszałka województwa zachodniopomorskiego ds. gospodarki morskiej).

2) Prawnik w procesach sądowych branży morskiej – prelegentka Kamila Zimińska (wiceprezeska Zachodniopomorskiego Klastra Morskiego, Elektryka Morska).

3) Prawnik w branży offshore wind (morskiej energetyce wiatrowej) – prelegentka dr Oliwia Mróz-Malik (menadżerka w Polskim Stowarzyszeniu Energetyki Wiatrowej).

4) Wypadki morskie – prelegentka adw. Małgorzata Wojtysiak (Zbroja Adwokaci sp.k.).

 Po prezentacji wstępnej paneliści dołączali następnie do stolika ekspertów (r. pr. Marek Czernis, r. pr. dr hab. prof. US Daniel Wacinkiewicz i adw. Patryk Zbroja). Tam rozpoczynała się ciekawa dyskusja w danym temacie. Uczestnicy dzielili się swoim doświadczeniem, przykładami relacji i spraw, pokazując, jak różnorodna i wymagająca jest praca prawnika w tej branży. Pojawiały się również pytania publiczności.

Ale po kolei:

Znaczenie specjalizacji i współpracy

Jednym z kluczowych tematów poruszonych podczas konferencji była potrzeba specjalizacji wśród prawników i to nie tylko tych działających w gospodarce morskiej. 

W dzisiejszym, coraz bardziej dynamicznym świecie, opartym na szybkim przepływie informacji można być oczywiście prawnikiem „pierwszego kontaktu”, ale w konkretnych sprawach trzeba szukać współpracy, zespołu i kooperacji. Bo nie da się już być jednocześnie specjalistą w procedurze karnej oraz w obsłudze prawnej przedsiębiorstwa prowadzącego międzynarodową działalność shipping’ową. Nie można być skutecznie jednocześnie dentystą i kardiologiem. Wszystko wymaga od prawników dobrego przygotowania, czasu, ciężkiej pracy, doświadczenia i zaangażowania.

Skuteczna obsługa prawna sektora morskiego wymaga również umiejętności szerokiego łączenia różnych obszarów prawa, takich jak prawo cywilne, prawo spółek, prawo ochrony środowiska czy kodeks morski. Dodatkowo konieczna jest znajomość szczegółowych przepisów, w tym europejskich rozporządzeń i dyrektyw oraz umów międzynarodowych. Tak szeroki zakres wiedzy wymaga ciągłego doskonalenia, ponieważ standardowy kurs prawa morskiego na studiach to jedynie początek drogi.

Jednak sama wiedza merytoryczna to za mało – równie ważne są umiejętności miękkie, takie jak: współpraca („obsługa prawna to gra zespołowa), zarządzanie projektowe i procesowe, umiejętności negocjacyjne. Do tego dochodzi potrzeba znajomości branży i wiedza ekonomiczna. Sukces zależy od efektywnej współpracy prawników z inżynierami i specjalistami od zarządzania, co pozwala na rozwiązywanie nawet najbardziej złożonych problemów. 

Natomiast Szczecin, dzięki swojemu położeniu i rozwijającemu się sektorowi morskiemu, stwarza wyjątkowe możliwości dla młodych prawników. Porty i stocznie generują zróżnicowane i ciekawe wyzwania prawne (budowa i przebudowa nabrzeży portowych i terminali, budowy i remonty statków oraz coraz bardziej specjalistycznych konstrukcji, bieżąca obsługa dużych przedsiębiorstw), które wymagają zarówno wiedzy, jak i kreatywnego podejścia. Praca w tym sektorze to dla wielu nie tylko stabilność zatrudnienia, ale także możliwość nieustannego rozwoju zawodowego.

Prawnik jako partner w biznesie i zarządzanie ryzykiem procesowym

W czasie konferencji podkreślano mocno, że w gospodarce morskiej prawnicy pełnią rolę partnerów, którzy wspierają firmy na każdym etapie działalności. W tej branży, gdzie transakcje bywają skomplikowane i ryzykowne, kluczowe są relacje oparte na zaufaniu i współpracy. 

Przedsiębiorcy oczekują od prawnika nie tylko twardej wiedzy prawniczej, ale także doradztwa na każdym etapie prowadzonej działalności gospodarczej, w tym udziału w podejmowaniu decyzji biznesowych.

Szczególnie istotne staje się również zarządzanie ryzykiem prowadzonych sporów. Umiejętność poruszania się w systemie alternatywnego rozstrzygania sporów (negocjacje, mediacje, arbitraż) staje się na rynku prawniczym niezbędna. Oczywiście wynika to nie tylko z nie najlepszej formy polskiego wymiaru sprawiedliwości (przedłużające się postępowania, spore koszty procesów, brak wykwalifikowanych biegłych, niepewność orzeczeń i systemu z uwagi na dualizm prawniczy związany z tzw. neosędziami). Bardzo istotnym elementem staje się dodatkowa umiejętność przewidywania możliwych wad i zalet związanych z prowadzeniem danego sporu, szans i zagrożeń, a ostatecznie wpływu na biznes klienta. 

W konsekwencji coraz bardziej liczy się w doświadczeniu prawniczym wszechstronna analiza ryzyka prawnego, które wspiera podejmowanie strategicznych decyzji w przedsiębiorstwach.

Rola prawnika w rozwoju offshore wind

Szczecin, stając się hubem offshore wind, z każdym dniem zwiększa zapotrzebowanie na wykwalifikowanych specjalistów, w tym prawników. Konferencja miała na celu zwrócenie uwagi studentów na dynamiczny rozwój sektora morskiej energetyki wiatrowej i uświadomienie im, że praca prawnika w tej dziedzinie ma kluczowe znaczenie. Choć na pierwszy rzut oka branża wydaje się bardziej techniczna niż prawnicza.

Oczywiście to nie prawnicy będą fizycznie budować morskie wiatraki. Jednak już cały proces prowadzący do wydania ostatecznego pozwolenia na budowę (tzw. permitting’u), następnie budowy, a później dopuszczenia do użytkowania i rzeczywistej eksploatacji farmy wiatrowej to już pełne pole do prawniczych popisów.

Klienci w sektorze offshore wind są nie tylko inwestorami i deweloperami (polskimi i zagranicznymi). To również całe grono firm wykonawczych, podwykonawczych, usługodawczych i projektowych. To także duże zapotrzebowanie w organach administracji publicznej (urzędy wojewódzkie, urzędy morskie, dyrekcje ochrony środowiska, administracja energetyczna).

Przedsiębiorcy wymagają nie tylko zabezpieczenia prawnego projektów wiatrowych oraz ich zgodności z przepisami międzynarodowymi i lokalnymi. Prawnicy muszą być przygotowani na złożone kwestie prawne i współpracę, również międzynarodową, z wieloma partnerami. Praca prawnika w offshore to nie tylko ochrona interesów firm, ale przede wszystkim budowanie stabilnych ram prawnych dla rozwoju tej branży.

Wypadki morskie jako źródło zmian w prawie

Dyskusja podczas konferencji dotyczyła również wypadków morskich, które odgrywają bardzo ważną rolę w kształtowaniu przepisów, zwłaszcza w zakresie regulacji międzynarodowych. 

Można powiedzieć, że prawo morskie zbudowane jest wypadkami morskimi. Dodatkowo, szczególna rola przypada prawnikom w sytuacjach kryzysowych, które powstają w wyniku takich zdarzeń. Analiza wypadków nie tylko dostarcza cennego doświadczenia, ale również przyczynia się do tworzenia przepisów zapobiegających przyszłym incydentom.

Studenci z dużym zainteresowaniem słuchali prelekcji. Wielu z nich, poza polską sprawą „Heweliusza” oraz głośnym incydentem kontenerowca „Evergreen” na Kanale Sueskim, nie znało innych omawianych wypadków. 

Tymczasem – w tych sprawach – szczególnie istotne znaczenia ma perspektywa w kontekście korekty przepisów dotyczących zagrożenia życia ludzkiego i zagrożenia dla środowiska. Te dwa aspekty są priorytetowe, podczas gdy ładunek i kwestie ekonomiczne znajdują się na dalszym planie.

Prawo polskie, patrząc na wypadki morskie, szybko ocenia każdy aspekt tych zdarzeń z obu perspektyw. Ochrona życia i środowiska to fundamenty, na których opiera się dalsze kształtowanie przepisów. I to właśnie te dwa czynniki mają decydujące znaczenie w kontekście regulacyjnych zmian o charakterze międzynarodowym. 

Studenci bardzo docenili tak praktyczny wgląd w prawo morskie. Uświadomił im on bowiem, jak ważna jest rola prawników w analizowaniu i minimalizowaniu skutków zdarzeń.

Wnioski i wyzwania na przyszłość

Konferencja pokazała, że prawo w gospodarce morskiej oraz w rozwijającym się sektorze offshore wind wymaga od prawników elastyczności, interdyscyplinarnej wiedzy i umiejętności pracy zespołowej. 

Uczestnicy wielokrotnie podkreślali, że kluczowe dla sukcesu w tej branży (choć to wnioski, które pewnie mają zastosowanie do wielu innych dziedzin) jest zaufanie i zrozumienie między prawnikiem a klientem, które pozwalają skutecznie radzić sobie z wyzwaniami, zarówno technicznymi, jak i prawnymi.

Podczas wydarzenia studenci zapoznali się z wieloma aspektami swojego przyszłego zawodu, od wspomnianej już analizy wypadków morskich po znaczenie specjalizacji w obszarze portów, stoczni i morskiej energetyki wiatrowej. A dyskusje z praktykami dodatkowo ukazały, jak wymagająca i wszechstronna jest praca prawnika w tych sektorach oraz jak ważne jest nieustanne doskonalenie się i rozwijanie umiejętności miękkich, takich jak łagodzenie lub rozwiązanie sporów, czy analiza ryzyka. 

Pierwsza edycja Konferencji cieszyła się dużym zainteresowaniem i zaangażowaniem wszystkich uczestników. 

A jako organizatorzy liczymy, że wydarzenie stanie się coroczną tradycją, przyciągającą coraz większe grono studentów i ekspertów, a tym samym wzmacniająca pozycję Szczecina jako centrum gospodarki morskiej i offshore wind.

I ważna uwaga na koniec – ciekawej pracy dla dobrze przygotowanych do zawodu prawników na pewno nie zabraknie!