Art. 3 KPC nakłada na strony i uczestników postępowania obowiązek, m.in. dawania wyjaśnień co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania prawdy. Niewywiązanie się przez stronę z tego obowiązku, daje sądowi możliwość (podstawę), w ramach działania art. 230 KPC, do uznania, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, faktów objętych twierdzeniami strony przeciwnej, za przyznane. 

Uznając, że wydawane przez sądy cywilne orzeczenia powinny opierać się, tak samo jak w procesie karnym, o prawdziwe ustalenia faktyczne, art. 2 § 2 KPK, zauważyć należy, że proces cywilny co do zasady ma kontradyktoryjny charakter, co oznacza, w świetle działania art. 232 zdanie pierwsze KPC w zw. z art. 6 KC, że na stronie ciąży obowiązek wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzi skutki prawne. Zestawienie tych regulacji rodzi pytanie, czy strona, która broni się przed żądaniem drugiej strony, ma obowiązek dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania prawdy, gdy ujawnienie prawdy powodowałoby… No właśnie. Co? 

Art. 304 w zdaniu 3 KPC stanowi, że: (…) do przesłuchania stron (…) stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące świadków (…). Świadek zaś, po myśli art. 261 § 2 KPC może odmówić odpowiedzi na zadane pytanie, jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich (…) na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej. Można przyjąć, że to, co może świadek w omawianym zakresie, może też i strona i uczestnik postępowania. Gospodarze postępowania. A skoro tak, to strona może powołać się, w ramach uprawnienia płynącego z art. 304 KPC w zw. z art. 261 § 2 KPC do niedawania wyjaśnień co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania prawdy, ale, powinna, w ramach obowiązku wykazywania podstawy prawnej, z której korzysta, przywołać podstawę, którą nadaje jej przepis art. 261 § 1 KPC. Wszak uprawnienie z tego przepisu wyprzedza obowiązek z art. 3 KPC. Rozwiązanie to, nadane stronom postępowania cywilnego, żywo przypomina prawo oskarżonego do odmowy składania wyjaśnień, odmowy udzielenia odpowiedzi na zadawane pytania, art. 175 § 1 KPK, w duchu powszechnej zasady, że nie można nakładać na kogokolwiek obowiązku prezentacji ewentualnie obciążających go treści. Milczenie, mające postać niewypowiedzenia się do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, wbrew art. 230 KPC, a zgodnie z prawem do braku obowiązku dostarczania dowodów obciążających przeciwko sobie, nie jest przyznaniem. Nemo sum ipsum accusatur tenere. 

Mylę się ?

Klarze. Wołczkowo, 11.11.2024 r.